نکاح شغار چیست؟ نکاح شغار در واقع یک نوع ازدواج در فرهنگ‌های اسلامی است که در آن دو خانواده یا دو شخص توافق می‌کنند که دختران خود را به یکدیگر بدهند، به شرط آنکه هر یک از آنها حق داشته باشد که دختر خود را در آینده به دیگری بدهد. به عبارت دیگر، این نوع ازدواج به نوعی تبادل یا معاوضه میان خانواده‌ها مرتبط است. نکاح شغار و حکم ازدواج شغار معمولاً با هدف ایجاد پیوندهای خانوادگی و اجتماعی انجام می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است به مشکلات حقوقی و اجتماعی منجر شود. این نوع ازدواج در بسیاری از جوامع اسلامی مورد انتقاد قرار گرفته و در برخی کشورها غیرقانونی شناخته می‌شود. در اسلام، نکاح شغار به دلیل عدم رعایت حقوق زنان و نداشتن آزادی انتخاب در ازدواج، مورد تأیید قرار نگرفته است و بسیاری از فقهای اسلامی آن را ممنوع اعلام کرده‌اند.
نکاح شغار چیست؟
نکاح شغار، یک نگاه عمیق به مفهوم، شرایط و چالش ها است نکاح شغار و حکم ازدواج شغار در اصطلاح فقهی به ازدواج زنی اشاره دارد که پیشتر ازدواج کرده و هنوز طلاق نگرفته است. به زبان ساده تر، این ازدواج به “ازدواج با زن شوهردار” اطلاق می شود. این موضوع در فقه اسلامی بحث های متعددی را به وجود آورده است.
نکاح شغار به دو دسته کلی تقسیم می شود که در ادامه به توضیح هر یک پرداخته می شود.
- نکاح شغار “باطل”: این نوع ازدواج به صورت صریح در اسلام حرام و باطل اعلام شده است. در این حالت مرد با زنی که هنوز ازدواج قائمه دارد بدون جدا شدن از شوهر او، ازدواج می کند. این نوع ازدواج به دلیل تضاد با اصول اسلامی و موجب اختلال در حرمت و نظم خانواده است.
- نکاح شغار “جائز”: این نوع ازدواج در شرایط مخصوصی و با وجود موافقت هر سه طرف (زن، شوهر اول و مرد جدید) مجاز می شود.
یکی از شرایط نکاح شغار “جائز” بدین صورت می باشد که، اولا رضایت شوهر اول از شروط اصلی این نکاح می باشد. و شوهر اول باید با ازدواج جدید زن خود به طور رسمی و قانونی موافقت کند.
دوما رضایت زن است. زن باید با ازدواج جدید خود موافقت کند و با اراده آزاد و بدون هیچ نوع اجبار و فشار به آن تن بدهد.
سوما رضایت مرد جدید می باشد. مرد جدید باید از وجود شوهر اول مطلع باشد و با تمام شرایط و پیامدهای این نوع ازدواج موافقت کند.
چالش ها و پیامدهایی که در نکاح شغار وجود دارد. چرا که نکاح شغار و حکم ازدواج شغار یک موضوع پیچیده با ابعاد فقهی، حقوقی و اجتماعی است و درک آن نیازمند مطالعه و تحلیل دقیق و عمیق است. و شاید از سوالات بیشتر مخاطبان در این راجع به شمار آید، نکاح شغار در صورت مجاز بودن این نکاح است. نکاح شغایر با چالش ها و پیامدهای مختلفی رو به رو است.
- مشکلات روانی و عاطفی برای زن: زن در این نوع ازدواج ممکن است با مشکلات عاطفی و روانی مواجه شود و احساس بی ثباتی و ناامنی کند.
- مشکلات حقوقی و اجتماعی: نکاح شغار ممکن است به مشکلات حقوقی و اجتماعی بین زن و شوهر اول منجر شود و همچنین با موانع اجتماعی و فرهنگی رو به رو باشد.
- تضاد با اصول خانوادگی و احساسات: نکاح شغار با اصول خانوادگی و احساسات انسان و احساس امنیت و پایداری در روابط خانوادگی تضاد دارد.
از نکاتی که در این باره وجود دارد بنابه درگیری های عموم که در این خصوص رخ می دهد، لازم شد به اهم این موارد اشاره کوتاهی شود تا مفهوم و منظور مطلب را کامل برساند.
- حکمت ممنوعیت نکاح شغار: حکمت ممنوعیت نکاح شغار حفظ حرمت و امنیت خانواده و جلوگیری از اختلاف و مشکلات بین اعضای آن است.
- وجود شرایط خاص برای مجاز بودن: وجود شرایط خاص برای مجاز بودن نکاح شغار نشان دهنده این است که این نوع ازدواج در شرایط عادی و بدون رضایت و موافقت هر سه طرف مجاز نیست و از نظر اسلام حرام است.
شرایط نکاح شغار شامل چه مواردی می باشد؟
با تعریفی از نکاح شغار که به آن اشاره شد که نکاح شغار و حکم ازدواج شغار، حکم به عقدی می باشد که باعث پیوندی زناشویی می شود که حق و حقوقی را برای زوجین به دنبال دارد. که با عقد بین زن و شوهر محرم تلقی می شوند و جایز هستند که در کنار هم به زندگی مشترک ادامه دهند. و این نوع نکاح کاملا شرعی و قانونی است. و می توان این نوع عقد را قانونی و شرعی و از دید احکام اسلام کاملا صحیح تلقی کرد.
لذا دلیل نام گذاری این نوع نکاح به نام نکاح شغار دلیل بر نبودن مهریه و به اصطلاح خالی بودن مهریه است. و در این نوح نکاح، زن هیچ گونه حق و حقوقی ندارد و مهریه ای بر زوجه دلالت نمی کند. و به معنای کاملا عام، زن از حق خویش بی بهره می ماند.
حال در این بین به شرایط نکاح شغایر توجه اجمالی می شود و شروط این نوع نکاح مورد بررسی قرار می گیرد. همان طور که در بحث های پیشین نیز اشاره شد، نکاح شغار در اسلام نهی شده است و دلیل این نهی شدن، نبود حقوق زن در این نوع ازدواج می باشد و از آنجایی که در دین مبین اسلام به حق و حقوق زن اهمیت فراوان داده شده، نکاح شغار را کاملا باطل و نهی می کند.
به طور اجمال از شروط نکاح شغار مبادله ی زن ها در بین اقوام می باشد. به طور مثال مردی می خواهد خواهر یا دختر خویش را در ازای ستاندن زن از خانواده ای دیگر، مبادله کند و این مبادله به شرط خالی بودن مهریه می شود و هیچ یک از طرفین مهریه ای برای زن در نظر نمی گیرند و در این میان مرد سود مهریه را می برد و تنها کسی که حقوقش ضایع می شود، زن است.
پس در حالت کلی و در یک کلام می شود بدین گونه توصیف کرد که در ازدواج شغار، مهریه هر یک از زن ها در ازای به دست آوردن بغض یا به اصطلاح ناموس زن دیگر است. این در حالی است که در دین مبین اسلام یکی از شرایط ازدواج و عقد صحیح، تعیین کردن مهریه برای زن می باشد.
فرقی ندارد که این ازدواج موقت باشد یا دائم. در هر صورت باید برای زن مهریه در نظر گرفته می شود تا نکاح از دید شریعت اسلام صحیح و به عبارتی حلال باشد.
یکی دیگر از شرایط نکاح شغایر، رضایت زوجین است. اگر به دنبال این نکاح رضایتی نباشد، از لحاظ شرعی و قانونی، نکاح باطل است و هر انعقاد نکاحی بدون رضایت هر یک از زوجین، صحت نخواهد داشت.
نحوه نکاح شغار چگونه است؟
در مورد نحوه نکاح شغار که در جوامع اسلامی و در بین علمای اسلام نظراتی موافق و مخالفی وجود دارد و لذا دانستن این نظرات با دلایل منطقی و شرعی مورد بررسی قرار می دهیم.
اگر درباره صحیحی بودن یا نبودن عقد شغار بحث شود و اگر طبق فرموده پیامبر اکرم باشد و طبق احکام اسلامی قرار بر صورت گرفتن نکاح باشد، لذا در جوامع امروزی با تحقیقاتی که در این سنت شغار صورت گرفته، اگر نکاحی با تضمین و ضمانت ازدواج یا طلاق فرد دیگری باشد، کاملا اشتباه است و قانون اسلام این موارد را صحیحی نمی داند مگر جز در مواردی که این نکاح و ازدواج شغار با زضایت کامل طرفین و نیز تعیین مهریه در بین آنها صورت بگیرد، که در این صورت هیچ گونه ابهام و ایرادی بر این نوع عقد وارد نیست.
همانطور که اشاره شد، نکاح شغار یکی از روش‌های ازدواج در برخی از فرهنگ‌ها و جوامع اسلامی است که به معنای پیوند و ائتلاف دو نفر برای تشکیل یک خانواده و زندگی مشترک، با روش‌های مختلف نکاح شغار که ممکن است به تفکیک در جوامع و فرهنگ‌های مختلف تغییر کند، اما اصول کلی آنها معمولاً مشابه هستند.
نخستین مرحله در نکاح شغار، رضایت طرفین است. معمولاً این رضایت از طریق خانواده‌ها، ارتباطات اجتماعی و حتی به اجبار و ضمانت صورت می‌گیرد. هنگامی که طرفین بر نوع عقد توافق کردند، اقدام به برقراری ارتباط رسمی می کنند.
پس از توافق خانواده‌ها، ناچار به تعیین تاریخ و مراسم نکاح شغار هستند. و بسته به فرهنگ و اعتقادات هر جامعه متفاوت است. همچنین در این مرحله ممکن است مهریه نیز تعیین شود یا نشود که آن نیز به ارزش‌های دو خانواده و منطقه بستگی دارد.
در جوامع مختلف، نکاح شغار ممکن است به نوعی متنوع باشد. به عنوان مثال، در برخی فرهنگ‌ها، ازدواج اجباری رایج‌تر است و در آن زن بدون مهریه می باشد و حق و حقوق مالی زن در نظر گرفته نمی شود. در حالی که در اصول و احکام ازدواج، ازدواج‌ها باید با عشق و اختیار طرفین و همچنین رضاین زوجین در اولویت قرار بگیرند. در هر صورت، مهم‌ترین نکته در هر نوع ازدواج احترام و محبت متقابل بین طرفین است که به ایجاد یک رابطه سالم کمک می‌کند.
در نهایت، خانواده‌ها و جامعه نیز نقش بسزایی در شکل‌گیری و حفظ نکاح شغار دارند. آنان باید با حمایت زوجین و به دور از رسوم پیشینیان خویش و نیز تعصبات قبیله ای در طول این مسیر، به زوجین کمک کنند تا بتوانند زندگی موفقی را آغاز کنند و در برابر چالش‌ها و مشکلات روزمره زندگی مقاومت کنند. نکاح شغار تنها یک توافق میان دو نفر نیست بلکه یک تعهد اجتماعی و فرهنگی است که نیازمند تلاش مشترک برای موفقیت و پایداری است.
حکم نکاح شغار چیست؟
حکمی که در بعضی از ازدواج ها مشاهده می شود مساله ازدواج و حکم نکاح شغار می باشد. و این بدین صورت است که مهریه یک زن، ازدواج زن دیگری با یک فرد دیگر می باشد. و در این مبحث به بررسی این موضوع پرداخته می شود که آیا چنین حکمی از نظر شرع و احکام اسلام صحیح می باشد یا خیر؟
متاسفانه رگه هایی از این نوع ازدواج ها در کشورهای اسلامی وجود دارد والبته در پاسخ به این نوع سوالات می توان گفت که این نوع ازدواج ها شرایط و احکام خاص خود را به دنبال دارد که در این موضوع به بررسی این موارد پرداخته می شود. دقت لازم به مساله کرده باشند تا در صورت قصد بع این نوع ازدواج و به اصطلاح ازدواج شغار، این موارد را رعایت کرده باشند.
در حکم شرعی اسلام هر زن و مردی که قصد ازدواج داشته باشند، با توجه به احکام اسلام، مهریه ای بین زوجین برای زوجه تعیین شود. و این مهریه می تواند بین زوجین توافقی صورت می گیرد و یا بر روی یک مبلغی رضایت برقرار می شود. و یک مهریه حق یک زن است و مرد موظف به پرداخت آن به زن می باشد.
در ازدواج شغار همان طور که در بحث های پیشین نیز به آن اشاره شد، برای مهریه زن، ازدواج یک زن دیگر را ضامن قرار می دهند بدین صورت که اگر مردی قصد ازدواج با یک زن را داشته باشد، باید در قبال گرفتن رضایت، دختر یا خواهر خود را به عقد شخصی از طرف مقابل قرار دهد تا ازدواج و نکاح شغار صورت بگیرد.
در این موقعیت از مهریه ای که خداوند در ازدواج تعیین کرده و درواقع حق قانونی زن تلقی شده، سرباز زده می شود و زن از حق و حقوق خود محروم می شوند. این ازدواج دارای حالاتی است بدین صورت که مهر دیگری وجود نداشته باشد و ازدواج زن دیگری را قرار می دهند که در صورت عدم رضایت، نکاح باطل می شود.
اگر در شرط ازدواج شغایر به خاطر بعضی از سنت ها مهری جدا در نظر گرفته شود و اگر قصد ازدواج زن و مردی را شرط ازدواج زوجین دیگری را قرار داده باشند، به شرط بودن مهریه ای جدا برای هر یک از زوجین، نکاح و عقد اشکالی ندارد و کاملا صحیحی می باشد.
سخن غایی
نکاح و عقد در اسلام به عنوان یک پیوند مقدس و فرهنگی در زندگی انسان‌ها، نقش بسزایی دارد و به نیکی از این امر مقدس یاد شده است. با توجه به اهمیت و تأثیرات عمیق آن در جامعه و خانواده، ارزش ویژه و جایگاه خاصی باید به آن قائل شد. اما در این بین به ازدواج هایی برخورد می کنیم که در مواقعی با زیر پا گذاشتن اصول آن و نیز به میان کشیده شدن تعصبات و رسوم عوامانه، بر احکام این دین مقدس در امر ازدواج خلل وارد می شود. که یکی از این ازدواج ها، نکاح شغایر و حکم ازدواج شغار می باشد. نکاح شغار بدون در نظر گرقتن حق و حقوق مالی برای زن و شرط عقد زوجین، ازدواج زوجینی دیگر می شود، که اگر با عدم رضایت طرفین همراه شود این نکاح باطل بوده و از نظر شریعت اسلام اشکال خواهد داشت. به یاد داشته باشیم که الحب و الرفق، کلیدهای موفقیت هر رابطه‌ای هستند. بنابراین، با درک عمیق از ارزش‌های مشترک و حمایت از یکدیگر، می‌توانیم به هدف نهایی خود که همان ساختن یک زندگی مشترک شاد و پایدار است، دست یابیم. تشکر که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید در صورت رضایت از این مقاله از شما کاربران تقاضا داریم به آن امتیاز دهید این امر موجب گرفتن انرژی و تلاش بیشتر نویسنده در نوشتن مطالب می شود.
