یکی از مهم ترین دعاوی که می تواند در خصوص اموال غیر منقول اقامه شود، ممانعت از حق می باشد. این دعوی بسیار مهم بوده و از جنبه حقوقی و کیفری قابل پیگیری است. در واقع اگر کسی اجازه ندهد که متصرف از ملک خود نفع ببرد، مرتکب ممانعت از حق شده است. این عمل مساوی با جرم تلقی شده است و فرد ضرر دیده می تواند در دادگاه طرح دعوی نموده و حقوق از دست رفته خود را مطالبه نماید. در ادامه ای مقاله سعی داریم تا اطلاعات جامعی را در خصوص دعوای ممانعت از حق چیست و شرایط اثبات آن در اختیار شما قرار دهیم. با ما همراه باشید.
انواع حقوق ملکی در قانون
پیش از اینکه در خصوص دعوای ممانعت از حق و شرایط اثبات آن توضیحاتی را ارائه دهیم لازم است با حق ارتفاق و حق انتفاع از ملک آشنا شویم. در واقع حق انتفاع حقی است که فرد می تواند بر اساس آن در ملکی سکونت پیدا کند و از منافع مربوط به آن بهره مند شود. از سوی دیگر باید اشاره داشته باشیم که اگر فردی تنها در زمان عمر خود حق انتفاع از ملک را داشته باشد، به آن حق عمری گفته می شود.
از سوی دیگر باید اشاره داشته باشیم که اگر فرد تنها برای زمان مشخص و معینی بسته به توافقات صورت گرفته حق انتفاع از ملکی را داشته باشد به آن در اصطلاحات حقوقی، حق رقبی گفته می شود. در صورتی که زمانی برای حق تصرف فرد مشخص نشده باشد، آن حق مطلق می باشد. در چنین شرایطی است که مالک حق رجوع به ملک خود را به طور کامل پیدا خواهد کرد.
در واقع اگر مالک به ملک خود رجوع پیدا نکند، فرد می تواند تا پایان عمر از منافع ملک خود استفاده داشته باشد. حق ارتفاق نیز به حقی گفته می شود که بر اساس آن شما در ملک دیگری دارای حق می شوید. بر اساس این حق شما حق مجرا، شرب و حق عبور از ملک دیگری را پیدا خواهید کرد. با مراجعه به یک وکیل مجرب و خبره می توانید اطلاعات کامل تری در اینباره پیدا کنید.
دعوای ممانعت از حق چیست؟
در قانون آیین دادرسی مدنی و در ماده 159 آن در خصوص دعوای ممانعت از حق چیست؟ و شرایط اثبات آن توضیحاتی ارائه شده است. بر اساس این بند از قانون می توان ممانعت از حق را اینگونه تعریف کرد: در این دعوی فرد با مراجعه به مراجع قانونی و قضایی، رفع ممانعت دیگری را از حقوق انتفاع و ارتفاق خود خواستار می شود و علیه او دعوایی حقوقی یا کیفری را اقامه می کند.
در واقع در این شرایط فرد از عدوان و زور و بدون اینکه مجوز قانونی در اختیار داشته باشد باعث می شود تا فرد نتواند از حقوق ملکی خود بهره مند شود. در واقع اگر فردی اجازه ندهد که از حقوق ملکی خود در خصوص آپارتمان، زمین و غیره بهره مند شوید، در حالی که در آن تصرف نکرده باشد، شما می توانید با طرح دعوی در دادگاه و رسیدگی به پرونده حقوق خود را مطالبه نماید.
لازم به ذکر است که ممانعت از حق می تواند از دو جنبه حقوقی و کیفری مورد بررسی قرار بگیرد. در این بین لازم است به این نکته توجه داشته باشید که در دعاوی ممانعت از حق فرد اجازه نمی دهتد که مالک یا متصرف از حق ارتفاق یا انتفاع خود بهره مند شود و هیچ گونه تصرفی در ملک مورد نظر انجام نداده است؛ بنابراین ممانعت از حق کاملا متفاوت از تصرف عدوانی و مزاحمت ملکی است.
تفاوت دعوای ممانعت از حق با تصرف عدوانی
در واقع در تصرف عدوانی فرد در تلاش است تا ملک را به زور تصرف نموده و آن را به اختیار خود در آورد. حال آن که در دعوای ممانعت از حق فرد به هیچ عنوان ملک را متصرف نمی شود. او تنها از این موضوع ممانعت می کند که شما از منافع ملک خود استفاده کنید و از آن بهره مند شوید؛ بنابراین می توان گفت که این دو موضوع با یکدیگر متفاوت هستند.
در دعاوی ممانعت از حق به هیچ عنوان به مالکیت فرد توجهی نخواهد شد. در واقع اگر خواهان اثبات کند که پیش از ممانعت از حق ملک را در تصرف داشته است برای مراجع قضایی کفایت می کند. در واقع او باید اثبات کند که ملک به صورت غیر قانونی از تصرف وی خارج شده است و متشاکی یا خوانده بدون رضایت از حق او ممانعت می کند.
قانونگذار در تلاش است تا با تصویب قوانین بازدارنده از وقوع ممانعت از حق جلوگیری نموده و حقوقی که در این خصوص پایمال می شود را مورد بررسی قرار بدهد. در نظر داشته باشید که از نظر قانونی هیچ کس نمی تواند از دسترسی افراد به حقوق قانونی شان ممانعت به عمل آورده و حقوق ملکی آن ها در خصوص ارتفاق و انتفاع را پایمال کند.
دلایل اثبات ممانعت از حق چیست؟
در قسمت های قبل در خصوص تعریف ممانعت از حق مطالبی را به شما ارائه دادیم. اشاره داشتیم که فرد برای جبران حقوق از دست رفته خود می تواند در دادگاه و سایر محاکم قضایی طرح دعوی نماید. در واقع دلایل اثبات ممانعت از حق در قانون آیین دادرسی مدنی مورد اشاره قرار گرفته است که در ادامه درباره آن ها توضیحاتی ارائه خواهیم داد:
- در واقع لازم است در دادگاه این موضوع به اثبات برسد که شاکی پیش از این سابقه تصرف بر ملک و یا انتفاع از آن را داشته است. برای این کار فرد می تواند استشهادیه ای را تنظیم نموده و در آن این موضوع مورد تاکید قرار بگیرد که پیش از این فرد حق تصرف، انتفاع و یا ارتفاق از ملک مورد نظر را داشته است.
- در واقع ممانعت از حق در ملک دیگری اتفاق می افتد و فرد لازم است این موضوع را اثبات کند که ملک دیگری در دسترس بوده است.
- در واقع فرد لازم است این موضوع را در دادگاه به اثبات برساند که فرد متهم با انجام اعمالی مانع از حقوق انتفاع و ارتفاق فرد در ملک شده است.
- لازم است این موضوع به اثبات برسد که مانع از حق به صورت عدوانی و به اجبار ایجاد شده است و فرد هیچ گونه رضایتی به آن نداشته است. از سوی دیگر لازم است این مسئله برای قاضی پرونده به اثبات برسد که فرد توانایی رفع مانع و دسترسی به حقوق خود را نداشته است.
- باید این مسئله به اثبات برسد که فرد از ممانعت خود قصد و غرضی داشته است و به این شکل مانع از دسترسی شما به حقوق قانونی تان شده است.
ممانعت از حق در ملک مشاع به چه صورت انجام می شود؟
اکنون که سعی داریم در خصوص دعوای ممانعت از حق در ملک مشاع توضیحاتی را ارائه دهیم لازم است درباره نوع مالکیت مشاع نیز اطلاعات جامعی را به دست آورید. در واقع مالکیت مشاع زمانی است که دو یا چند نفر در یک ملک شریک بوده و از منافع آن به صورت مشترک بهره مند باشند. در چنین شرایط مرز بین حق هر یک از ملک مشخص نیست و همه چیز مشترک است.
در واقع تمامی مالکان حق دارند در ملک مشاع تصرف داشته و از آن استفاده کنند. حال تصور کنید که یکی از مالکان اجازه ندهد که دیگر مالکان ملک از منافع آن بهره مند شوند. در چنین شرایطی است که ممانعت از حق رخ داده است و دیگر مالکان می توانند دعوایی را علیه او در دادگاه اقامه نموده و حقوق از دست رفته خود را در مراجع قضایی دنبال نمایند.
در چنین شرایطی فرد می تواند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیکی قوه قضائیه دادخوساتی مبنی بر الزام به رفع ممانعت از حق را تنظیم نموده و در اختیار مقامات قضایی قرار بدهد تا به این شکل دعوای ممانعت از حق و شرایط اثبات آن اقامه گردد. هرگز نباید تصرف عدوانی در ملک مشاع را با ممانعت از حق در ملک مشاع اشتباه بگیرید. چرا که با هم تفاوت دارند.
در واقع ملک مشاع ممکن است از طریق ارث یا روش های سببی به صورت مالکیت مشاع رسیده باشد. در نظر داشته باشید که در این صورت است که تمامی مالکان می توانند از حقوق مشترکی در خصوص ملک بهره مند شده و از آن بهره مند شوند. هیچ یک از مالکان نمی تواند از حقوق انتفاع یا حقوق ارتفاق فرد از ملک مورد نظر ممانعت نماید.
در صورت طرح دعوی در دادگاه لازم است دفاع از اتهام ممانعت از حق انجام شود. در شرایطی که تمامی شرکا از ملک مشاع حقی را به شخص ثالثی بدهند و پس از آن از این حق جلوگیری نمایند، قانون این اختیار را به شخص ثالث داده است تا با مراجعه به محاکم قضایی طرح دعوی نماید. در چنین شرایطی است که قانون حقوق قانونی فرد را احقاق خواهد کرد.
شرایط اثبات ممانعت از حق چگونه است؟
در دعوای حقوقی ممانعت از حق نیازی نیست که فرد سندی برای مالکیت خود بر ملک مورد نظر ارائه دهد. همین که فرد بتواند این موضوع را به اثبات برساند که در گذشته از این حقوق ارتفاق و انتفاع بهره مند بوده است کفایت می کند. در واقع او لازم است سابقه تصرف خود بر ملک مورد نظر را در دادگاه با دلیل و سند به اثبات برساند و نیازی به اثبات مالکیت نمی باشد.
در واقع لازم است در این دعاوی فرد با استفاده از مدارک لازم برای شکایت ممانعت از حق این موضوع را به اثبات برساند که فرد با قهر و غلبه اجازه انتفاع و ارتفاق فرد از حقوقش را جلوگیری کرده است. لازم به ذکر است که در این شرایط دادگاه به دقت پرونده را مورد بررسی قرار می دهد تا در نهایت با در نظر گرفتن تمامی ادله رای را صادر نماید.
نمونه رای ممانعت از حق کیفری
در ادامله سعی داریم برای افزایش اطلاعات حقوقی شما، یک نمونه رای ممانعت از حق کیفری را ارائه دهیم. لازم به ذکر است که این رای از دادگاه بدوی صادر شده است:
به موجب کیفرخواست تقدیمی از دادسرای عمومی و انقلاب تهران آقای ر.م. فرزند م. 58 ساله، اهل تبریز، مقیم تهران، فاقد سابقه کیفری و آزاد با تودیع وثیقه متهم است به ممانعت از حق موضوع شکایت آقای ر.ط. بدین توضیح که حسب شکایت شاکی متهم با قفل نمودن درب شوفاژخانه که مشاعی میباشد از ورود شاکی خودداری نموده است. دادگاه با بررسی اوراق پرونده، مـلاحـظه شـکایـت شـاکی و مسـتندات ابـرازی ایشـان و نظـر به اظهارات مطلعین تعرفه شده از ناحیه شاکی و اینکه از سوی متهم دفاع مؤثر و موجهی به عمل نیامده است، لذا دادگاه انتساب بزه مذکور به نامبرده را محرز دانسته و با استناد به ماده 690 قانون مجازات اسلامی با رعایت بند 2 ماده 3 قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین وی را به پرداخت دو میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس و رفع ممانعت از حق محکوم و اعلام میدارد. رأی صادره حضوری و ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر مرکز استان تهران میباشد.
لایحه دفاعیه ممانعت از حق کیفری
لازم به ذکر است که وکیل سعی دارد با تنظیم لایحه قضایی به صورت مکتوب از حقوق افراد در دادگاه دفاع نماید. در ادامه یک نمونه لایحه دفاعیه ممانعت از حق کیفری به شما ارائه دهیم:
ریاست محترم شعبه………………دادگاه عمومی (جزایی)……………………
احتراماً به استحضار می رساند که اینجانب………………………وکیل متهم آقای…………………. فرزند……………… سن…………………. شغل…………………… که در پرونده کلاسه………………… متهم به ممانعت از حق برای آقای………………… فرزند………………. صدور حکم برائت متهم موصوف را خواستارم و دلایل اینجانب به شرح ذیل است:
۱-حکایت این است که شخصی از دست موکل اینجانب شکایت میکند که موکل اینجانب برای ایشان ممانعت از حق نموده است. به این دلیل که شاکی از ملک شخصی موکل اینجانب مدعی است حق عبور دارد و هیچ دلیلی دال بر ادعای خویش ارائه نکرده است که از ملک موکل اینجانب حق عبور دارد که موکل اینجانب از حق ایشان ممانعت به عمل آورده است.
۲-تحقیقات محلی و مدل محلی منعکس در پرونده دلیل بر اثبات این ادعا است که شاکی از ملک موکل اینجانب حق عبور ندارد، با توجه به اینکه برای طرح شکایت ممانعت از حق باید قبلا حقی وجود داشته باشد که ممانعت از آن معنا داشته باشد، با توجه به این که اصل موضوع یعنی حق عبور در ملک موکل اینجانب موجود نیست، پس دلیلی ندارد که ایشان مدعی……………… از حق باشد. با این اوصاف از دادگاه محترم تقاضای صدور حکم برائت متهم موصوف را خواهانم.
مجازات ممانعت از حق
ممانعت از حق، یکی از جرایم علیه اموال در قانون مجازات اسلامی ایران است. این جرم در ماده 690 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به این شرح تعریف شده است: هر کس با علم و عمد از حقی که به موجب قانون برای دیگری شناخته شده است، ممانعت به عمل آورد، به مجازات حبس از یک ماه تا شش ماه یا تا (74) ضربه شلاق یا یکی از این دو مجازات محکوم خواهد شد.
بنابراین، برای تحقق جرم ممانعت از حق، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
- وجود حقی برای دیگری: منظور از حق، حقی است که به موجب قانون برای دیگری شناخته شده باشد. این حق میتواند حق مالکیت، حق انتفاع، حق ارتفاق، یا حق دیگری باشد.
- علم و عمد مرتکب: مرتکب باید از وجود حق دیگری و اینکه با اقدام خود مانع از اعمال این حق میشود، آگاه باشد.
- ممانعت از حق: مراد از ممانعت از حق، هرگونه عمل یا اقدامی است که مانع از اعمال حق دیگری شود. این عمل میتواند فعلی یا ترک فعل باشد.
مجازات جرم ممانعت از حق، حبس از یک ماه تا شش ماه یا تا 74 ضربه شلاق یا یکی از این دو مجازات است. دادگاه در تعیین مجازات، علاوه بر شرایط عمومی، به موارد زیر نیز توجه خواهد کرد:
- وضعیت مرتکب: مانند سن، سوابق کیفری و انگیزه ارتکاب جرم
- وضعیت بزه دیده: مانند وضعیت مالی و اجتماعی
- میزان خسارت وارد شده
در برخی موارد، ممکن است جرم ممانعت از حق به صورت قابل گذشت باشد. در این صورت، شاکی می تواند قبل از صدور حکم قطعی، از شکایت خود صرفنظر کند. در صورت وقوع جرم ممانعت از حق، شاکی می تواند با مراجعه به دادسرا یا دادگاه کیفری، شکایت خود را مطرح کند. البته لازم است پیش از هر گونه تصمیم گیری با یک وکیل مشورت کنید.
تفاوت ممانعت از حق کیفری و حقوقی چیست؟
ممانعت از حق، از نظر حقوقی و کیفری، دو مفهوم متفاوت هستند. از نظر حقوقی، ممانعت از حق، به معنای جلوگیری از اعمال حق دیگری است. این حق می تواند حق مالکیت، حق انتفاع، حق ارتفاق، یا هر حق دیگری باشد. در این صورت، دارنده حق میتواند از طریق طرح دعوی حقوقی، به رفع ممانعت از حق خود اقدام کند.
در توضیح تفاوت ممانعت از حق کیفری و حقوقی باید بگوییم ممانعت کیفری یک جرم است و منشا آن قانون کیفری است. ممانعت از حق حقوقی، یک حق است و منشا آن قانون مدنی است. ممانعت از حق کیفری، یک عمل مجرمانه است و مرتکب آن، مجازات کیفری خواهد شد. ممانعت از حق حقوقی، یک عمل غیرمجرمانه است و دارنده حق میتواند از طریق طرح دعوی حقوقی، به رفع آن اقدام کند.
برای تحقق جرم ممانعت از حق، باید شرایطی مانند علم و عمد مرتکب و وجود حقی برای دیگری وجود داشته باشد. برای تحقق ممانعت از حق حقوقی، نیازی به وجود این شرایط نیست. مجازات جرم ممانعت از حق، حبس یا شلاق است. مجازات ممانعت از حق حقوقی، رفع ممانعت از حق است. رسیدگی به جرم ممانعت از حق، در صلاحیت دادگاه کیفری است. رسیدگی به ممانعت از حق حقوقی، در صلاحیت دادگاه حقوقی است.
لزوم مراجعه به وکیل برای طرح دعوی ممانعت از حق
در صورتی که تمایل به اقامه دعوای ممانعت از حق را دارید لازم است پیش از هر گونه تصمیم گیری با یک وکیل مجرب و خبره مشورت کرده و در ابتدا نظر حقوقدان موردنظرتان را در این باره بخواهید. در صورتی که اقدامات عجولانه و شتاب زده ای را انجام دهید ممکن است با خسارت های جبران ناپذیری رو به رو شده و نتوانید اهدافی را که در سر دارید محقق کنید.
ذکر این نکته ضروری است که برای طرح دعوی و تنظیم دادخواست ممانعت از حق نیز نیازمند یک وکیل مجرب و خبره هستید. او است که می تواند تجربیات خود را در اختیار شما قرار داده و به شما کمک کند تا این جرم را در دادگاه به اثبات برسانید. لازم به ذکر است که می بایست تحقیقات جامعی را انجام دهید تا از میان گزینه های موجود در نهایت شاخص ترین آن ها را به خدمت بگیرید.
کلام غایی
از همراهی شما عزیزان با سایت از وکیل بپرس و مطالعه مطالب حقوقی از این سایت تشکر می کنیم. در این مقاله هدف ما این بود تا شما را با دعوای ممانعت از حق آشنا کرده و اطلاعات جامعی را در این خصوص به شما ارائه دهیم. از سوی دیگر اشاره داشتیم که ممانعت از حق دارای تفاوت های جدی با مزاحمت ملکی و تصرف عدوانی است و می تواند مصادیق بسیاری داشته باشد. علاوه بر این، به دلایل اثبات و مجازات های مربوط به آن اشاره داشتیم. اکنون از شما می خواهیم که اگر نظر یا تجربه ای در این خصوص دارید آن را مخاطبان سایت در میان بگذارید.
