تفاوت حصر وراثت با انحصار و دادخواست حصر وراثت چیست؟ ⚖️✔️

تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت چیست؟هر دو از شروط قانون می باشند که به صورت یک گواهی و تاییدیه قانونی برای شخص متوفی صارد می شود. در این گواهی که با درخواست یکی از ذینفعان متوفی درخواست داده می شود، تعداد وارثان و سهم الارث هر کدام از ورثه و مقدار ترکه متوفی رامعلوم می کند. که در مواردی که از شروط و اقدامات این گواهی است، از طریق قانون و با انتشار در روزنامه های کثیرالانتشار، وارثین وی هویدا می شود. هر کدام از این گواهی ها چه انحصار وراثت و چه حصر وراثت، رویه ی قانونی و فرآیند یکسانی دارند و در ادامهی مقاله به توضیح و تفسیر کامل هر کدام پرداخته می شود تا جزئیات آنها روشن تر شود.

تفاوت حصر وراثت با انحصار ودادخواست حصر وراثت چیست؟

حصر وراثت و انحصار وراثت هر دو از شروط حقوقی به شمار می روند که درباره ی شخص متوفی برقرار می شود. در قانون و حوزه ی حقوقی، شخصی که فوت می کند، برای اینکه بتوان برای میراث متوفی و تعداد وارثان وی تعیین تکلیف کرد، اولین قدم، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت و یا حصر وراثت می باشد. حصر وراثت و انحصار وراثت در واقع هر دو به یک معنا می باشد و در عمل و روند قانونی یکسانی دارند. تنها تفاوت انحصار وراثت و حصر وراثت بدین شرح می باشد که، در حصر وراثت تعداد وارثان شخص فوت شده تعیین می شود ولی در انحصار وراثت موضوع بر سر تقسیم میراث متوفی می باشد. حال در ادامه به توضیح و تفسیر بیشتری در این موضوع می پردازیم.

حصر و انحصار شاید از معنای لغوی تفاوت چندانی نداشته باشند و حتی رویه ی قانونی مشترکی نیز دارند. اما در این بین تنها تفاوتی که وجود دارد این است که در انحصار وراثت تعیین ترکه ی هر یک از وراث توسط قانون تعیین می شود اما در حصر وراثت، توسط مرجع و شخص صالح است.

پس از تعیین شدن وراث و حتی طلبکاران و نیز سهم هر یک از ورثه های متوفی، توسط شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه شخص فوت شده، گواهی انحصار وراثت صادر می شود و این درخواست می تواند از سوی هر کدام از وراث متوفی داده شود. اهمیت این گواهی بیشتر بر روی مشخص شدن وضعیت وارثین است و از اختلافات بعدی در بین وارثین ممانعت می کند.

در حصر وراثت بیشتر بر روی تعداد وارثین متوفی گواهی صادر می شود و در صورتی که در مرحله ی صدور گواهی حصر وراثت، اشخاص ذینفع متوفی به تعداد وارثین و یا زوجیت همسر وی اعتراض کنند، در این حالت شورای حل اختلاف با ارجاع به دادگاه خانواده، به شکایت وارثین رسیدگی می کند.

نمونه گواهی انحصار وراثت

نحوه ی نوشتن دادخواست گواهی انحصار وراثت به شرح زیر است. اما این نمونه ای کلی درخواست می باشد و بسته به تعداد وارثین و مشخصات متوفی، تغییراتی را به وجود می آورد.

خواهان: … ( نام و سایر مشخصات وارثی که درخواست گواهی می دهد، کافی می باشد.)

خوانده: … ( نام و سایر مشخصات وارثین)

وکیل یا نماینده ی قانونی: … ( در صورت داشتن وکیل، نام و سایر مشخصات وکیل قید می شود.)

خواسته یا موضوع: … ( تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت)

مدارک لازم برای دادخواست: گواهی فوت، شناسنامه متوفی، کارت ملی متوفی، شناسنامه وارث، کارت ملی وارث، اظهارنامه مالیات بر ارث، کپی سند ازدواج، استشهادیه محلی.

شرح دادخواست:

با سلام و احتراما به استحضار می رساند:

… در تاریخ …/…/… در اقامتگاه خود در … مرحوم گردیده است. نامبرده پیرو مذهب … می باشد و وراث حین الفوت شادروان عبارتند از: آقا/خانم … ( همسر دائمی) و اینجانبان خانم ها و آقایان … ( فرزندان متوفی) که همگی پیرو مذهب … می باشند. دارایی متوفی طبق گواهی مالیات بر ارث پیوست می باشد. لذا تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت را دارم.

مراحل انحصار وراثت کدام است؟

برا ی صدور گواهی انحصار وراثت، مدارکی لازم است که این مدارک شامل: گواهی فوت، شناسنامه ی متوفی، کارت ملی متوفی، شناسنامه ی وراث، کارت ملی وراث، استشهادیه ی محلی و وصیت نامه ی متوفی در صورت موجود لازم و ضروری می باشد تا اقدامات بعدی برای درخواست انحصار وراثت پیگیری شود.

یکی از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت، داشتن برگه ی استشهادیه است. به این صورت که سه نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه، گواهی می کنند و شهادت می دهند که ورثه ی متوفی چه کسانی هستند. دفتر اسناد رسمی امضای این شهود را تصدیق و گواهی می کنند.

مطابق بخشنامه ی شماره ی 38384 به مورخ 7/7/99 وزارت دادگستری، اگر متوفی دارای اموالی بیشتر از پنجاه ملیون تومان داشته باشد، گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود و نیازمند نشر آگهی است. بنابراین اگر شخص فوت شده دارای اموالیکمتر از پنجاه ملیون تومان داشته باشد، شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت محدود صادر می کند. و مدت زمان آن هم به دلیل حذف پروسه ی نشر آگهی، خیلی کوتاهتر خواهد بود.

مدت زمان اخذ گواهی انحصار وراثت، برای کسانی که اموال آنها کمتر از پنجاه ملیون است، حدود یک تا دو هفته است. اما به خیلی از مسائل مرتبط می باشد. اما اگر متوفی دارای اموالی بالای پنجاه ملیون باشد، گواهی انحصار وراثت صادر شده نامحدود خواهد بود و اگر دارای اموال خاصی نیست، صرف گواهی انحصار وراثت محدود کفایت می کند.

در این میان لازم به ذکر است که اگر بخواهید بعدا ملک یا مالی را که موروثی می باشد، را بفروشید نیازمند گواهی انحصار وراثت نامحدود خواهید بود. از لحاظ هزینه بین این دو نوع تفاوت خاصی وجود ندارد اما از حیث مدت، بین آنها اختلاف وجود دارد. که یکی از این تفاوت ها برای اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود، انتشار آگهی در روزنامه است که فاصله ی بین انتشار آگهی در روزنامه تا زمان صدور گواهی، یک ماه می باشد.

در خصوص نشر آگهی نیز وراث متوفی لازم نیست کار خاصی انجام دهند شعبه ی حل اختلاف خود به این مورد رسیدگی و نشر خواهند کرد.

چه افرادی می توانند برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام کنند؟

هر ذی نفع مثل طلبکارها و یا وراث می توانند از شورای حل اختلاف تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت را داشته باشند. در ضمن اقدام یک نفر از وراث یا همان ذی نفع کافی می باشد. به طور مثال اگر شخص متوفی دارای ده مورد وراث یا طلبکار باشد، نیاز به حضور همه ی افراد نیست و یک نفر به نمایندگی از تمام وراث، به جهت صدور گواهی انحصار وراثت کافی می باشد.

بعد از دادن داخواست، شورای حل اختلاف با بررسی اسناد و مدارک موجود در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار و یا روزنامه های محلی، آگهی می دهد. البته هزینه ی آگهی روزنامه با هزینه ی شخص متقاضی درخواست گواهی انحصار وراثت صورت می گیرد.

آگهی روزنامه به این دلیل می باشد که اگر شخصی معترض به این درخواست بود، به شورای حل اختلاف مراجعه کند. این اقدام، پس از طی زمان یک ماه پس از انتشار آگهی در روزنامه، اگر شخصی معترضی وجود نداشت، گواهی انحصار وراثت صادر می شود.

گواهی حصر وراثت چیست؟

شاید این سوال برای بیشتر مخاطبان پیش آمده باشد که گواهی حصر وراثت چیست؟ و چه کاربردی دارد؟ گواهی حصر وراثت نوعی گواهی و یا تاییدیه می باشد که از ناحیه ی شورای حل اختلاف صادر می شود. این نوع گواهی، مشخص کننده ی وراث و میزان سهم الارث هر یک از وراث می باشد.

بدین معنی که دادگاه با رویت گواهی حصر وراثت، می تواند پی به هویت ورثه ی متوفی و نیز میزان سهم الارثی که این شخص از ارث شخص متوفی می برد، چقدر است.

این گواهی باید در شورای حل اختلاف مطرح کنید بدین معنی که دادخواست خود را به شورای حل اختلاف تحویل می دهید. لازم به ذکر می باشد که این شورا باید شورای حل اختلاف محل اقامت متوفی باشد. بنابر این لازم به تاکید می باشد که گواهی حصر وراثت برای تحویل دادن به شورای حل اختلاف محل متوفی، باید همراه با مدارکی باشد که وجود این مدارک الزامی می باشد.

مدارک لازم برای ضمیمه بودن گواهی حصر وراثت، شامل: گواهی فوت، فتوکپی شناسنامه های وراث به همراه متوفی، اگر متوفی دارای همسر باشد، کپی عقد نامه ی زوجین یکی دیگر از ملزومات است. و استشهادیه محلی می باشد.

استشهادیه محلی فرمی می باشد که در دفاتر اسناد رسمی وجود دارند که شامل طبقه ی اول ،دوم ارث و طبقه ی سوم ارث است که دو یا سه نفر از آشنایان متوفی به عنوان شاهد به دفاتر اسناد رسمی مراجعه می کنند و این شهود، گواهی می کنند و ضمن تایید فوت شخص متوفی، و نیز وراث وی را معرفی و تایید می کنند. به عبارت دیگر یعنی در فرم استشهادیه باید به مواردی از این قبیل که چه شخصی فوت کرده؟ و ورثه ی وی چه افرادی می باشد؟، را به عنوان شاهد، تایید کنند.

موضوع بعدی برای حصر وراثت، اظهار نامه ی مالیاتی است. که البته در قانون جدید با توجه به رویه ی شورای حل اختلاف، اظهار نامه ی مالیاتی ملزوم نیست.

گواهی انحصار وراثت چیست؟

گواهی انحصار وراثت گواهی می باشد که به در خواست وراث از مراجع قضایی صادر می شود. که شامل مشخصات، تعدادوراث، نسبت آنها با متوفی و سهم هر کدام از ترکه می باشد. در واقع اولین قدم وراث به جهت تعیین تکلیف اموال متوفی، دریافت گواهی انحصار وراثت است.

مقررات مربوط به گواهی انحصار وراثت در قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب 1309 و قانون امور نسبی بیان شده است. گواهی انحصار وراثت، گواهی می باشد که توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می شود و در آن همان طور که گفته شد، ورثه و میزان سهم الارث وراث، مشخص می شود.

مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت بدین گونه می باشد که باید ابتدا به اداره ی ثبت احوال مراجعه شده تا فوت در سیستم رایانه ی ثبت احوال ثبت شود. و سپس شناسنامه ی فرد متوفی باطل می شود و در این مرحله گواهی فوت صادر می شود.

وراث متوفی باید برای تقسم ترکه به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه شخص متوفی مراجعه کنند و و با در دست داشتن مدارک، و فرم مخصوص انحصار وراثت را تکمیل کنند.

امروزه درخواست به شورای حل اختلاف مستقیما صورت نمی گیرد و لذا در این شرایط باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه شود و برای اقدامات لازم پیگیری صورت گیرد.

یکی از شایع ترین سوالاتی که در این زمینه وجود دارد، این است که چگونه می شود گواهی انحصار وراثت را به صورت المثنی دریافت کرد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که هر کدام از ذینفع ها و ورثه می توانند با ثابت کردن اینکه جزء وراث و ذینفع می باشند، با مراجعه به شعبه ی حل اختلاف، که گواهی انحصار وراثت را صادر کرده است، تقاضای کپی برابر اصل را بکنند.

آیا امکان اعتراض به گواهی انحصار وراثت وجود دارد؟ بله هر کسی که نسبت به این گواهی اعتراض داشته باشد، می تواند بدون قید مدت، به آن اعتراض کند.

اگر کسانی که از متوفی طلب داشته باشند و با وجودی که مشخصاتی از وراث را نداشته باشند، آیا امکان اقدام برای طلب کار وجود دارد؟ بله. اگر وراث و ذینفعانی باشد ولی اطلاعات وارثین را ندانند، می توانند با ذکر دلیل تقاضایصدور گواهی انحصار وراثت برای فرد متوفی کنند و شورای حل اختلاف خود استعلام می گیرد.

اگر یکی از وراث در خارج از کشور باشد و مدارک آن شخص برای صدور گواهی انحصار وراثت موجود نباشد در اینگونه موارد چه باید کرد؟ هر یک از وراث به تنهایی بدون داشتن مدارک سایر وراث می تواند جهت اخذ گواهی انحصار وراثت و حصر وراثت، اقدام کند و در صورتی که مدارک را نداشته باشد از اداره ی ثبت اسناد استعلام خواهد شد.

سخن غایی

در این مقاله سعی بر این شد که به تعریف کلی و توضیحات کامل هر یک از گواهی های انحصار وراثت و حصر وراثت بپردازیم و به عمده تفاوت انحصار وراثت با حصر وراثت اشاره کنیم تا در نوع درخواست هر یک از گواهی ها هوشمندانه و با معلومات کافی، اقدام شود. با اینکه رویه ی قانونی هر دو فرایند یکی است اما در مورد انحصار وراثت قانون تعیین می کند که فرد از وارثان متوفی چه مقدار از ترکه را می تواند به ارث ببرد. در حالی که در مورد حصروراثت متوفی، یک مرجع صالح بر اساس قوانین، فقط تعداد وارث را مشخص می کند. تشکر که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید در صورت رضایت از این مقاله از شما کاربران تقاضا داریم به آن امتیاز دهید این امر موجب گرفتن انرژی و تلاش بیشتر نویسنده در نوشتن مطالب می شود.