به منظور اطمینان از تداوم عدالت و جبران خسارت‌های وارد شده، مراجع قضایی مختلفی وجود دارد که افراد می‌توانند از طریق آنها دادخواست خود را ارائه داده و از تحمل ظلم جلوگیری کنند. اگر هر فردی تصمیم بگیرد به طور مستقیم از حقوق خود دفاع کند، این می‌تواند منجر به هرج و مرج شود، اما با دسته‌بندی پرونده‌های کیفری و حقوقی به صورت جداگانه و معطوف به مراجع قضایی مختلف، این امکان فراهم می‌شود که اعتراضات و درخواست‌های افراد در محیطی مناسب بررسی و پاسخ داده شود. یکی از این مراجع قضایی که وظیفه بررسی درخواست‌ها و پاسخ به اعتراضات را دارد، دادگاه تجدید نظر است. دادگاه تجدید نظر یک نوع دادگاه است که بررسی مجدد یک پرونده یا رسیدگی به اعتراض‌ها را انجام می‌دهد. این دادگاه معمولاً فرصتی برای مراجعه مجدد به تصمیمات دادگاه اولیه و بررسی دقیق تر آنها را فراهم می‌کند. درباره اینکه آیا دادگاه تجدید نظر حضوری است؟ یا خیر، برای شناخت بهتر این موضوع، در این مطلب به تفصیل پرداخته خواهد شد.
دادگاه تجدید نظر چیست؟
مراجع قضایی به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند، مراجع قضایی کیفری، مراجع قضایی حقوقی و مراجع قضایی اداری. همچنین از دیدگاه دیگر، آنها به دو دسته مراجع قضایی عمومی و مراجع قضایی اختصاصی تقسیم می‌شوند و هر یک از این مراجع تنها حق رسیدگی به مواردی را دارند که به حوزه اختصاصی آنها مربوط می‌شود.
در برخی موارد، افراد ممکن است نسبت به رای صادره از دادگاه‌های بدوی اعتراض داشته باشند و در این صورت می‌توانند در دادگاه تجدید نظر خواهی به رای صادره اعتراض کنند. اما باید توجه داشت که تنها بعضی از آرا دادگاه بدوی مورد بررسی در دادگاه تجدید نظر قرار می‌گیرند و دیگر موارد به این دادگاه مراجعه نمی‌شوند.
در قوانین آیین دادرسی مخصوص به امور کیفری و مدنی، آرایی که قابلیت تجدید نظرخواهی دارند، مشخص شده است. دادگاه‌های تجدید نظرخواهی عموماً در مراکز استان وجود دارند و از یک رئیس و دو مستشار تشکیل شده‌اند. درباره اینکه آیا دادگاه تجدید نظر حضوری است؟یا نه، باید گفت که نوع حضوری بودن یا نبودن این دادگاه بستگی به نوع پرونده دارد.
اگر یکی از طرفین بنا به دلایلی امکان حضور در دادگاه تجدید نظرخواهی را نداشته باشد، این دادگاه می‌تواند به صورت غیرحضوری برگزار شود، اما در صورت غیرحضوری بودن، دادگاه باید قبل از اینکه رای صادر شود از طریق ابلاغیه کتبی یا پیامک، طرفین دعوی را از تصمیم خود مطلع سازد. امکان دارد که طرفین دعوی نسبت به رای صادره اعتراضی داشته باشند، بنابراین به آنها یک مهلت چند روزه داده می‌شود.
در موارد زیر امکان برگزاری دادگاه تجدید نظرخواهی به صورت غیرحضوری وجود دارد
- چنانچه یکی از طرفین دعاوی شخص حقوقی باشد، و در جلسه‌ای که دادگاه تعیین می‌کند و نماینده قانونی وی حضور نداشته باشد، این جلسه به صورت غیرحضوری برگزار خواهد شد.
- چنانچه با ارائه دلایل موجهی، مانند بیماری یکی از طرفین دعاوی نتواند در جلسه دادگاه حضور پیدا کند.
- در صورتی که غیر حضوری بودن دادگاه باعث رسیدگی ناعادلانه نشود و پرونده دارای پیچیدگی خاصی نباشد.
- چنانچه طرفین دعاوی به صورت کتبی به این توافق برسند که جلسه دادگاه به صورت غیرحضوری برگزار شود.
آرائ قابل تجدید نظر کدام اند؟
- در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن از سه میلیون (3/000/000) ریال متجاوز باشد
- کیله احکام های غیر مالی
- متفرعات دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشداحکام مستند به اقرار در دادگاه یا مستند به رای یک یا چند نفر کارشناس که طرفین کتبا رای آنان را قاطع دعوا قرار داده باشند قابل درخواست تجدیدنظر نیست مگر در خصوص صلاحیت دادگاه یا قاضی صادر کننده رای.
قرارهای زیر قابل تجدیدنظر است، در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل درخواست تجدیدنظر باشد:
- قرار دعوا یا عدم استماع دعوا
- قرار سقوط دعوا
- قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
احضار طرفین در دادگاه تجدید نظر
در دادگاه تجدید نظر، با توجه به نوع پرونده و الزام حضور طرفین، آنها را احضار می‌کنند. اگر یکی از طرفین به دلیل بیماری یا دلایل موجه نتواند در دادگاه حضور پیدا کند، دادگاه به صورت غیرحضوری برگزار می‌شود. اگر فرد خوانده دعوی یا نماینده قانونی او نتواند در جلسات دادگاه حضور پیدا کند و یا ابلاغیه برای او صادر نشده باشد، به صورت غیابی رای صادر خواهد شد.
در صورتی که به صورت غیابی حکم صادر شود، امکان واخواهی وجود دارد که از طرف محکوم علیه می‌تواند این واخواهی صورت بگیرد و مهلت معینی برای اعتراض نسبت به رای دادگاه تجدید نظر وجود خواهد داشت. در ایران این مهلت ۲۰ روزه می‌باشد و تنها در صورتی که به دلیل سوانحی مانند سیل، فوت نزدیکان، و زلزله، محکوم علیه نتواند اعتراض خود را اعلام کند، با فراهم آمدن اولین فرصت باید اعتراض خود را به دادگاه اعلام کند.
ضرورت تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه تجدید نظر
قبل از اینکه به ضرورت تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه تجدید نظر بپردازیم بهتر است نیز به این سوال که آیا احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر وجود دارد یا خیر پاسخ کوتاهی نیز بدهیم در پاسخ به این ابهام بهتر است بگوییم در صورتی که هر یک از طرفین در دادگاه بدوی نسبت به رای صادره اعتراض داشته باشند، می‌توانند به دادگاه تجدید نظر مراجعه کنند و برای ارائه درخواست تجدید نظرخواهی، باید به صورت صحیح و قانونی اقدامات لازم را انجام دهند، تا پرونده برای رسیدگی و قضاوت به این دادگاه ارسال شود. برای امکان بررسی رای در دادگاه تجدید نظر، لازم است در دادگاه بدوی حکمی در مورد موضوع مورد نظر صادر شده باشد. در غیر این صورت، دادگاه تجدید نظر نمی‌تواند پرونده مورد نظر را بررسی کرده و به رد یا تایید آن بپردازد.
ضرورت تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه تجدید نظر به تشخیص دادگاه بستگی دارد و در صورتی که دادگاه تجدید نظر متوجه شود که تحقیقات در مورد پرونده ناقص است و نیاز به اطلاعات بیشتری دارد، ممکن است پرونده را به دادسرا یا دادگاه بدوی اعاده کند. همچنین، دادگاه تجدید نظر ممکن است برای تکمیل تحقیقات خود، جلسه رسیدگی را به تعویق بیاندازد.
دادگاه تجدید نظر، وقت معینی را برای رسیدگی به پرونده تعیین می‌کند و در صورت نیاز به احضار طرفین دعاوی، حضور آنها در جلسه دادگاه ضروری است. حضور یا عدم حضور طرفین، باعث جلوگیری از رسیدگی به پرونده نخواهد شد و در هر صورت، اقدامات لازم انجام می‌شود. همچنین طرفین دعوی می‌توانند به صورت شخصی در جلسه حضور پیدا کنند یا وکیلی را معرفی کنند.
تاثیر رای بدوی در دادگاه تجدید نظر
گاهی ممکن است قاضی نیز در صادر کردن رای دچار اشتباهاتی شود و طرفین دعوی حق دارند و نسبت به رای صادره اعتراض کنند، اما اینکه تاثیر رای بدوی در دادگاه تجدید نظر چگونه می‌باشد بستگی به ارائه دلایل محکمه پسند دارد. در دادگاه بدوی، پس از صدور رای توسط قاضی، طرفین دعوی مهلت مشخصی دارند تا نسبت به آن اعتراض کنند. این مهلت برای افرادی که در ایران هستند، ۲۰ روز و برای افراد خارج از ایران، دو ماه است. اگر در طول این مهلت دادخواست برای تجدید نظر به دادگاه تجدید نظر ارسال شود، دادگاه تجدید نظر می‌تواند پرونده را بررسی کرده و رای دادگاه بدوی را مورد بازنگری قرار دهد.
اگر دادگاه تجدید نظر متوجه شود که در دادگاه بدوی رسیدگی‌های لازم صورت گرفته است و مدارک و شواهد کافی ارائه شده‌اند، ممکن است رای دادگاه بدوی را تایید کند. اما اگر تشخیص دهد که در دادگاه بدوی بررسی‌های لازم صورت نگرفته است یا شواهد کافی ارائه نشده‌اند، ممکن است پرونده را به دادسرا یا دادگاه بدوی برگردانده و دستور اعاده محاکمه صادر کند.
اعتراض به رای دادگاه بدوی در دادگاه تجدید نظر تنها در صورتی امکان‌پذیر است که طرف مخالف بتواند دلایل و شواهد قانونی قاطعی را ارائه کند که نشان دهد رای دادگاه بدوی اشتباه بوده است و نیاز به بازنگری دارد. به طور کلی احقاق حق و برقراری صلح و سازش از وظایف محاکم عمومی می‌باشد و وجود دادگاه تجدید نظر نیز به همین دلیل است.
اما تنها در مواردی که قانون امکان تجدید نظرخواهی را فراهم کرده باشد، امکان تجدید نظر وجود دارد. در صورتی که امکان تشکیل دادگاه تجدید نظر در بعضی موارد وجود نداشته باشد، حکم دادگاه بدوی به صورت قطعی می‌باشد. همچنین اهمیت رای دادگاه بدوی در دادگاه تجدید نظر بسیار مهم است و به دو صورت شکلی و ماهوی تاثیرگذار است.
در صورتی که در رای دادگاه بدوی از نظر شکلی نقصی وجود داشته باشد، دادگاه تجدید نظر می‌تواند آن را رد کند. به عنوان مثال، از نقایص شکلی در رای بدوی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- چنانچه در رسیدگی به پرونده تشریفات قانونی رعایت نشود.
- در صورتی که به یکی از طرفین دعوی رای صادر شده، ابلاغ نشود.
- چنانچه بدون حضور یکی از طرفین رای صادر شود.
- در صورتی که خارج از مهلت قانونی رای صادر شود.
همچنین در صورتی که در رای دادگاه بدوی اشتباه یا نقص ماهوی وجود داشته باشد، امکان رد آن در دادگاه تجدید نظر وجود دارد که از نقایص ماهوی میتوان به موارد زیر اشتباه کرد
- در صورتی که ماهیت دعوی یا موضوع به درستی در دادگاه بدوی تشخیص داده نشود.
- ممکن است برای ارائه درخواست دلایل و مستنداتی ارائه شود و در دادگاه مورد نظر به این دلایل توجهی نشود.
- در صورتی که بر خلاف قانون یا شرع رای صادر شود.
- چنانچه رای مورد نظر در دادگاه تجدید نظر رد شود، مجدداً پرونده به دادگاه بدوی ارسال می‌شود و در دادگاه بدوی مجدداً رای جدیدی صادر خواهد شد.
مدت زمان رای دادگاه تجدید نظر
در دادگاه تجدید نظر، زمان صدور رای بر اساس قانون به طور مشخص تعیین نشده است و به میزان حجم پرونده‌ها و روند دادرسی در دادگاه بستگی دارد. این موضوع می‌تواند باعث تفاوت در مدت زمان رسیدگی به پرونده‌ها و صدور رای شود. در یک شعبه که تعداد پرونده‌ها کمتر است، جلسه دادرسی معمولاً زودتر تشکیل می‌شود و رای دادگاه تجدید نظر نیز زودتر صادر می‌شود.
اما در شعبه‌هایی که تعداد پرونده‌ها بیشتر و روند رسیدگی به آنها طولانی‌تر است، ممکن است تاخیر در زمان رسیدگی به پرونده‌ها رخ دهد و به تبع آن، مدت زمان صدور رای نیز بیشتر شود. بنابراین، مدت زمان رای دادگاه تجدید نظر متغیر است و ممکن است از یک هفته تا چند ماه متفاوت باشد. اما استفاده از خدمات یک وکیل مجرب می‌تواند به پیشبرد مراحل رسیدگی کمک کرده و منجر به کاهش مدت زمان صدور رای شود، زیرا وکیل با داشتن آشنایی و اطلاعات کافی در این زمینه می‌تواند موجب انجام مراحل رسیدگی به سرعت‌تری شود.
آیا به رای قطعی دادگاه تجدید نظر میتوان اعتراض کرد؟
به طور کلی می بایست گفت هنگامی که حکم از دادگاه تجدید نظر صادر شود دیگر احتمال اعتراض به آن وجود ندارد مگر در صورتی که حکم پس از عبور از مرحله فرجام خواهی و تجدید نظر دارای اشکال قانونی یا شرعی باشد. در اینصورت قانون گذار روش هایی را در نظر گرفته است که از این راه ها می توانید به حکم صادره اعتراض کنید.
- واخواهی: در صورتی که حکم در غایب بودن فرد صادر شود، محکوم علیه می تواند به رای تجدید نظر اعتراض نماید.
- اعتراض شخص ثالث: طبق ماده 417 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که شخصص ثالث که جزو محکوم و محکوم علیه نبوده است و حکم قطعی موجب خسارت و ضررر و زیان به وی شده باشد حق اعتراض به حکم را دارد پس دادگاه موضف است دوباره پرونده را به جریان بیاندازد.
- اعاده دادرسی: یکی دیگر از روش هایی که می توان به رای قطعی تجدیدنظر اعتراض نمود اعاده دادسی می باشد این درصورتی است که دادگاه تجدید نظر در ادا کردن حکم تدچار اشتباه شده باشد در اینورت پرونده دوباره به جریان افتاده و دادگاه به آن رسیدگی می کند و حکم را تغییر می دهد.
- فرجام خواهی: طبق ماده 368 قانون آیین دادرسی در صورتی که برای دعاوی اصل نکاح، طلاق و حجر رای قطعی از سوی دادگاه تجدید نظر صادر شود، در دیوان عالی کشور امکان فرجام خواهی آن وجود دارد.
حضور وکیل در دادگاه تجدید نظر
اگر اعتراضی به رای دادگاه بدوی وجود دارد وخواهان این هستید که این مسئله را در دادگاه تجدید نظر مورد بررسی قرار دهید، انتخاب یک وکیل ماهر در این زمینه بسیار اهمیت دارد. وکیل با تجربه در این حوزه دارای دانش و تجربه کافی است تا بتواند بهترین راه حل‌ها و استراتژی‌های حقوقی را برای موضوع شما ارائه دهد. برای اعتراض به رای دادگاه بدوی، ابتدا باید دادخواست تجدید نظرخواهی را در دفاتر خدمات الکترونیکی ثبت کنید.
سپس با توجه به تصمیم دادگاه تجدید نظر، جلسه رسیدگی تعیین می‌شود. اگر رای صادره در دادگاه ابتدایی در دادگاه تجدید نظر رد شود، پرونده مجدداً به دادگاه بدوی ارجاع داده خواهد شد. اما برای تغییر رای در دادگاه بدوی، شما باید دارای اطلاعات کافی در این زمینه باشید تا بتوانید اثبات کنید که خسارتی وارد شده است و حق شما از دست رفته است.
انتخاب یک وکیل با تجربه در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند و اگر پرونده‌تان را به یک وکیل حرفه‌ای بسپارید، نیازی به حضور شخصی شما در دادگاه تجدید نظر نخواهد بود و تمامی اقدامات لازم توسط وکیل انجام خواهد شد.
سخن غایی
در این مطلب سعی کردیم در مورد این سوال که آیا دادگاه تجدید نظر حضوری است یا خیر، اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم، به طور کلی افرادی که نسبت به رای صادره در دادگاه بدوی اعتراض دارند، می‌توانند به منظور احقاق حقوق خود این مسئله را در دادگاه تجدید نظر پیگیری کنند و چنانچه این موضوع به صورت صحیح و منطقی پیش رود، پرونده از طریق دادگاه بدوی به دادگاه تجدید نظر ارسال خواهد شد و در صورتی که تحقیقات در مورد پرونده به صورت کامل صورت گرفته باشد، دیگر نیازی به رسیدگی در دادگاه تجدید نظر نخواهد بود و دادگاه تجدید نظر با بررسی لازم به رد یا تایید حکم صادره در دادگاه بدوی می‌پردازد. اما در صورت کامل نبودن پرونده، ممکن است درخواست تکمیل تحقیقات را به دادگاه مورد نظر را ارائه دهد یا تحقیقات از طریق خود دادگاه تجدید نظر صورت گیرد، اما بهتر است به منظور برقراری عدالت و احقاق حق به طور کامل به یک وکیل کاربلد مراجعه کنید.
