نفقه جاریه چیست؟ ⚖️ تفاوت نفقه جاریه با معوقه را بدانید! ✔️
در بین قوانین پیچیده حقوق خانواده، با مبحث نفقه مواجه می شویم که یکی از پرچالش ترین مباحث در این حوزه را به خود اختصاص داده است. نفقه شامل هزینه هایی می شود که زوج در مقابل تامین نیازهای مالی زوجه، باید پرداخت نماید این نیازهای مالی شامل نیازهای فردی یا خانوادگی می باشد. حال در این بین این نوع هزینه ها و یا به عبارت کلی حقوق مالی زن به دو نوع مطرح می شود. نفقه در دو نوع نفقه جاریه و نفقه معوقه قابل پرداخت است و البته تفاوت هایی را نیز دارند که در ادامه به بیان تعاریف نفقه جاریه چیست؟ و تفاوت هرکدام از این هزینه ها پرداخته می شود. پس تا ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
نفقه جاریه چیست؟
همان طور که اشاره شد، نفقه در حالت کلی به آن دسته از هزینه هایی اطلاق می شود که برای تامین نیازهای مالی زن در نظر گرفته شده است که این هزینه ها باید از طرف مرد متحمل شود. اما نفقه جاریه شامل هزینه های جاری می باشد که به طور مداوم و به صورت روزمره مورد نیاز می باشد از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و سایر موارد را می توان اشاره کرد.
طبق قانون حمایت ازحقوق خانواده، نفقه جاریه باید به صورت ماهانه و یا دوره ای پرداخته شود تا بتواند به نیازهای مالی زن و فرزندان پاسخ داده باشد. و همان طور که از اسم آن پیداست، پرداختی هایی است که در زمان حال به زوجه تعلق می گیرد.
البته لازم به یاداوری است که در تعریفی روشن از نفقه جاریه می توان به این مورد نیز اشاره کرد که، بر خلاف باور عموم مبنی بر اینکه زوجه در زمانی که به منزل زوج می رود، جهیزیه تهیه می کند، تمام تهیه جهیزیه و فراهم کردن امکانات رفاهی و اثاث الملک منزل بر عهده زوج است.
نکته ی بعدی اینکه با چه ملاکهایی نفقه جاریه را در دادگاه تعیین می کنند که این مورد نیز بستگی به شان و جایگاه اجتماعی زن است و دادگاه دادگستری در این خصوص فاکتورهایی از قبیل محل زندگی زوجه، موقعیت ایشان در منزل پدری، وضع مالی زوجه و خانواده وی، در تصمیم گیری و میزان نفقه جاریه تاثیرگذار است.
ملاک تعیین میزان نفقه جاریه، میزان مالی یا وضعیت مالی زوج مد نظر نخواهد بود بلکه این میزان توسط متخصص در این زمینه کارشناسی می شود و البته دور از بحث نباشد که این نظر کارشناسی بیشتر بر روی سطح زندگی، شرایط و موقعیت اجتماعی زن مورد توجه قرار می گیرد و برای زن های مختلف رقم یکسانی نیست.
نفقه ی معوقه چیست؟
معوقه در لغت به معنی گذشته است و نفقه معوقه نیز آن دسته از هزینه هایی را شامل می شود که در گذشته به زن و فرزندان تعلق گرفته است و در حال حاضر این نفقه توسط مرد پرداخت نشده و به عبارتی تعویق افتاده و مرد از دادن نفقه زن امتناع و خودداری کرده است. و به موجب قانون مدنی، زوجه علاوه بر نفقه معوقه، حق دریافت نفقه جاریه خود را نیز دارد و در این صورت می تواند برای مطالبه نفقه معوقه و گذشته خود اقدام کند و از دادگاه خانواده برای گرفتن حقوق مالی به عقب افتاده خود، دادخواست نفقه معوقه را ارائه نماید
برای روشن تر شدن مطلب می توان با مثالی به واضح شدن آن کمک کرد. به طور مثال مرد با اینکه به موجب قانون تمام هزینه های زندگی و تامین مخارج و مایحتاج زوجه و فرزندان خود را برعهده داشته، اما در مدت یک سال نفقه زن را پرداخت نکرده است و در چنین حالتی این هزینه ها تحت عنوان نفقه معوقه زوجه شناخته می شود و زن استحقاق دریافت نفقه خود را از شوهرش خواهد داشت.
تفاوت نفقه جاریه با معوقه؟
زوجه می تواند نفقه معوقه، و به عبارتی نفقه گذشته خود را از مرد مطالبه کند وقتی از دادگاه خانواده مطالبه نفقه معوقه درخواست می شود، در نفقه معوقه از تاریخی که زوجه دادخواست را تعیین می کند و تا زمان اجرای حکم، زوج موظف به پرداخت نفقه ای می باشد که دادگاه تعیین کرده است.
با توجه به تعاریفی که از هر دو نفقه جاریه و نفقه معوقه بیان شد، صراحتا باید به تفاوت هایی بین این پرداختی ها پی برده باشید. همان طور که در پیش نیز اشاره شد، نفقه جاریه شامل تمام هزینه ها و به بیان کلی تر، تمام حق و حقوق زن و مخارج زندگی ایشان که به صورت روزمره و فعلی از طرف مرد قابل پرداخت می باشد، اطلاق می شود. این هزینه ها به صورت ماهانه یا بر طبق توافق طرفین که در دادگاه تایید و حکم می شود، قابل پرداخت است تا به صورت مستمر و در زمان حال برای تامین نیازهای زندگی زن از جمله خوراک، پوشاک، مسکن و … توسط زوج عودت می شود.
اما در نفقه معوقه می توان به همان هزینه ها و نیازهای زن اشاره کرد اما اختلاف اینکه این هزینه ها در گذشته از سوی شوهر پرداخت نشده و زن هیچ گونه حقی را مطالبه نکرده است در صورتی که زن مستحق نفقه بوده و این نفقه برای مرد به صورت بدهی های قبلی تایید شده است. این در حالی است که زن برای مطالبه مجدد اقدام به دادخواست از دادگاه کرده تا مخارج و نیازهای قبلی خود را از همسرش درخواست کند.
شرایط پرداخت نفقه جاریه به زن چیست؟
در این نوع نفقه بر خلاف باور عموم، نیازی با جدایی و طلاق از همسر نیست و از زمان شروع زندگی مشترک زناشویی، مرد موظف به پرداخت نفقه جاریه می باشد. در صورتی که مرد بخواهد از تامین نیازهای همسرش سرباز زند، قانون اجازه پایمال شدن حقوق خانواده را به مرد نخواهد داد و مرد را موظف به تامین این نیازها و پرداخت نفقه جاریه و معوقه می نماید.
در صورتی که زن از نفقه جاریه خود توسط شوهرش محروم شود، با دادخواستی مبنی بر احمال در حق و حقوق مالی خویش، می تواند از دادگاه خانواده نسبت به احقاق حق و مطالبه نفقه جاری خویش اقدام نماید. طبق موازین و قوانین اسلامی، و جایگاه والای زن در جامعه اسلامی، قانون این حق را به زن می دهد که از کوچکترین نیاز مالی از خوراک، پوشاک گرفته تا خادم و کنیز در صورت ناتوانی در انجام دادن کارهای منزل و شخصی، توسط شوهرش تامین شود.
پرداخت نفقه جاریه از چه زمانی بر مرد واجب می شود؟
پرداخت نفقه جاریه از زمانی بر مرد واجب می شود که وی بخواهد زندگی مشترک و زناشویی خود را با همسرش آغاز کند در این گونه مواقع است که زن می تواند از همسر خود برای تامین نیازهای مالی خود مطالبه نفقه جاریه نماید و شوهر بنابه وظیفه ای قانونی و شرعی که بر عهده گرفته است، موظف به تامین این نیازها است.
در دادگاههای خانواده مواردی مشاهده می شود مبنی بر اینکه آیا از زمان جاری شدن عقد بین زوجین، نفقه بر مرد واجب می شود؟ که باید در جواب پاسخ داد، خیر.
زمانی که زن و مرد با اینکه عقد کرده و نشان کرده باشند، هیچ گونه نفقه جاریه ای بر مرد واجب نیست تا زمانی که زوجین زندگی مشترک خود را شروع نکرده اند و به اصطلاح شرعی، هیچ گونه رابطه ای مبنی بر اثبات زن و شوهر بودن زوجین وجود نداشته باشد، مرد هیچ حقی مبنی بر حق مالی زن را بر گردن ندارد.
مواردی مشابه دیگری که بیشترین و پرتکرارترین سوالات را به خود واگذار کرده است، مورد هم خانه بودن زوجین در دوران نامزدی است. چنانچه دختر و پسری بدون داشتن عقد دائم و محضری و بدون ثبت در دفتر اسناد رسمی، بخواهند ادعای زندگی زناشویی داشته باشند تا زن بتواند نسبت به دریافت نفقه اقدام نماید در چنین حالتی درخواست نفقه وی مردود تلقی می شود و حکم آن از دادگاه خانواده رد خواهد شد. چرا که اولا این نوع روابط از روابط مشروع و حسنه محسوب نمی شود و ثانیا از دلایل حکم نفقه در قانون مدنی، داشتن عقد رسمی و شروع زندگی زناشویی می باشد..
آیا نفقه جاریه بر زن شاغل تعلق می گیرد؟
نفقه جاریه بر زن شاغل تعلق می گیرد. در قانون و شریعت اسلامی، تامین مخارج و هزینه های زندگی بر عهده مرد نهاده شده است و در صورتی که زن خانه شاغل بوده و درآمدی را دارد مبنی بر این نیست که مرد بخواهد از دادن هزینه های منزل و خانواده امتناع و خودداری کند. نفقه جزء تعهدات مالی مرد است که نسبت به خانواده و همسر خود دارد. زنان شاغل به همان اندازه که زنان خانه دار و فاقد شغل و درآمد، نفقه بر آنها واجب است، می توانند مطالبه نفقه جاریه از شوهر خود داشته باشند.
زنان شاغل با کار کردن در بیرون از خانه و به عنوان کمک خرجی که برای شوهر خود هستند و در تامین مخارج منزل با شوهر خود همکاری می کنند، یک امر کاملا اختیاری می باشد ونیز در شرایطی هم رخ می دهد که زن بخواهد در آمد خود را صرف هزینه های شخصی خود کند ودر تامین نیازهای مالی زندگی مشترک همکاری نداشته باشد و این در حالی است که همزمان با دارا بودن از درآمد شخصی و کار در بیرون از منزل، می تواند از شوهر خود مطالبه نفقه جاریه نماید.
در حالت کلی و بر طبق قانون مدنی، مرد صرف نظر از اینکه همسرش شاغل بوده و دارای درآمد است، پرداخت نفقه و تامین نیازهای مالی و حق و حقوق مالی زن، از وظایف مهم و ضروری مرد محسوب می شود. زنان شاغل به اندازه زنان غیر شاغل نیاز به حمایت همسر دارند و شاغل بودن آنها هیچ ارتباطی به وضعیت مالی شان ندارد حتی در مواقعی در دادگاه خانواده اشاره به هزینه های نگهداری از فرزندان نیز شده است که در هردو شرایط، هر کدام حق مطالبه این هزینه را نیز دارا هستند
نفقه ی جاریه در ازدواج موقت وجود دارد؟
در ازدواج موقت همانگونه که از نام آن پیداست، موقتی بودن این سنت است که زن و مرد به صورت موقت در طی زمان کوتاهی با هم زندگی و رابطه زناشویی داشته باشند که در چنینی حالتی بنابه قانون مدنی و طبق موازین اسلامی نظرات متفاوت است.
در قانون مدنی آمده است که در ازدواج موقت هیچ گونه حق و حقوق مالی و یا تامین نیازهای مالی زن بر عهده مرد گذاشته نشده است و مرد هیچ وظیفه ای در قبال تامین این نیازها و پرداخت نفقه جاریه به زن نیست.
اما در نظرات متفاوت از علمای اسلامی مشاهده شده است که نظراتی مخالف این قانون بیان شده است. در نظریه های برخی از علمای اسلامی آمده است، چنانچه زن نیازمالی داشته باشد و نتواند هزینه های زندگی خود را تامین کند، در مدتی که با مردی وارد ازدواج موقت شده باشد، با در نظر گرفتن رفتارهای انسان دوستانه و احکام شریعت مقدس اسلام، مرد وظیفه دارد در این مدت تمام نیازها و هزینه های زندگی زن را متقبل شود. به عبارتی نفقه جاریه زن را پرداخت نماید.
از سویی نفقه جاریه در ازدواج موقت به نظر وتوافق طرفین در این رابطه بستگی دارد. در این صورت زن و مرد قبل از وارد شدن به رابطه زناشویی و ازدواج موقت، با در نظر گرفتن تمام جوانب و مشاوره با کارشناسان مربوطه در این زمینه می توانند در این گونه مسائل با دید بازتر و با توافق قبلی وارد رابطه شوند.
اعسار از پرداخت نفقه جاریه به چه صورت است؟
با توجه با این که پرداخت نفقه از وظایف قانونی مرد تلقی می شود و یکی از تکالیف حقوقی برای مرد در نظر گرفته شده است، چنانچه در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی مرد، زوجه حق دارد با شکایت از زوج خود، دادخواست مطالبه نفقه جاریه را نماید.
در چنینی حالتی، اگر زوج به دلیل عدم توانایی در پرداخت نفقه محکوم شود، محکوم علیه در صورت داشتن عدم توانایی مالی و عدم دارایی کافی جهت پرداخت این هزینه ها، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه را به دادگاه تقدیم نماید.
اعسار در حالت کلی به دونوع اعسار مطلق و اعسار نسبی تقسیم می شود که در مبحث عدم توانایی مالی از پرداخت نفقه، مرد می تواند درخواست اعسار نسبی از دادگاه را نماید و نفقه جاریه زوجه را به صورت اقساطی پرداخت نماید.
نمونه دادخواست مطالبه نفقه معوقه و جاریه!
یکی از نکات مهمی که در طرح دادخواست نفقه و مطالبه ی آن وجود دارد، نحوه تنظیم دادخواست نفقه می باشد در زیر به نمونه هایی از متن دادخواست مطالبه نفقه اشاره می کنیم.
متن شماره 1متن دادخواست نفقه جاریه
ریاست محترم شورای حل اختلاف
با سلام
احتراما مراتب دادخواهی موکل را به شرح ذیل به استحصار عالی می رساند؛
به موجب سند ازدواج شماره ……….. درتاریخ …/…/… موکل به عقد دایم آقای ………. درآمده است لکن متاسفانه به مدت بیش از دو سال است که زوج منزل و زندگی مشترک را ترک کرده و از پرداخت نفقه و تامین مصادیق آن (مسکن مناسب، خوراک، پوشاک، هزینه های درمانی و …) به موکل امتناع می نماید فلذا با عنایت به مراتب فوق و با توجه به دلایل و مدارک ابرازی تقاضای صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه و عندالزوم ارجاع امر به کارشناس مربوطه مورد استدعا می باشد.
متن شماره 2 متن دادخواست مطالبه معوقه
ریاست محترم (شورا / دادگاه)
با سلام
احتراما به استحضار می رساند موجب سند نکاحیه شماره ………….. مورخ ………… موکل به عقد دائم خوانده درآمده است . متاسفانه خوانده از تاریخ …………. از پرداخت هرگونه نفقه و تامین مایحتاج زندگی مشترک امتناع ورزیده است .
نظر به اینکه طبق ماده 1106 قانون مدنی ، نفقه زوجه در صورت تمکین بر عهده زوج می باشد و از آنجا که زوجه در منزل مشترک و در تمکین همسر است و علاوه بر آن طبق ماده 1206 قانون فوق الذکر، نفقه بر عهده زوج است . لذا با تقدیم دادخواست و مستندات مربوطه از مقام محترم قضائی صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته به انضمام کلیه خسارات دادرسی با ارجاع امر به کارشناسی مورد استدعاست.
متن شماره 3 متن دادخواست مطالبه نفقه و تامین خواسته
ریاست محترم ( شورا / دادگاه )
با سلام
احتراما به استحضار می رساند موکل اینجانب به استناد عقدنامه شماره ………… مورخ …………. به عقد دائم خوانده درآمده است
لکن زوج با ممانعت از ورود زوجه به منزل و علیرغم تمکین او ، از پرداخت نفقه از تاریخ ……….. لغایت ……… به مدت …………….. ماه استنکاف نموده است.لذا به استناد مواد 1106 و 1107 قانون مدنی صدور رای به الزام خوانده با پرداخت نفقه مورد استدعاست .(به انضمام خسارات دادرسی) ضمنا با توجه به اینکه خواسته در معرض تضییع می باشد به استناد ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی بدوا صدور قرار تامین خواسته و اجرای آن قبل از ابلاغ قانون مدنی 117 آن قانون مورد تقاضاست.
نحوه اثبات پرداخت نفقه معوقه چگونه است؟
با توجه به مواردی که بیشتر افراد در دادگاههای خانواده با آن مواجه هستند مسئله عدم پرداخت نفقه از سوی زوج است. در مواقعی مشاهده می شود که زوجه از عدم دریافت و مطالبه نفقه معوقه خویش از زوج شکایت می کند حال در این بین زوج برای اثبات پرداخت نفقه چه راههایی را باید در پیش بگیرد؟
با توجه به تجاربی که در این گونه موارد کسب شده و به جهت اطمینان از اینکه سوء استفاده ای در این مسائل رخ ندهد، پیشنهاد می شود زوج برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی اقداماتی را انجام دهد تا در صورت وارد شدن ادعاهایی از این قبیل، بتواند در دادگاه از خود دفاع کند و مدارکی را جهت اثبات حقیقت به دادگاه تقدیم نماید.
از مدارک مهمی که در این راه بهترین سند بوده و معتبرتر شناخته شده است، فیش های واریزی از پرداختی های نفقه معوقه است که زوج حتما باید این فیش ها را نزد خود نگهداری نماید.
اگر چنانچه پرداختی های نفقه به صورت نقدی بوده، باید در نزد شاهدین عینی و یا وکیل تقدیم شود تا در صورت بروز مشکل و ادعا از سوی زوجه به جهت اعلام عدم پرداخت نفقه، بتوانند در دادگاه به نفع زوج شهادت دهند.
سخن غایی
در این نوشته تمام تلاش ما بر این بود که بتوانیم به تعاریفی از نفقه جاریه و نفقه معوقه اشاره کنیم تا به تفاوتهایی که این دو پرداختی با هم دارند پی برده شود. در تفاوت بین این دو نفقه به این مورد مهم اشاره شد که نفقه جاریه شامل مخارج و نیازهای مالی زن در روزمره و اکنون می باشد در حالی که نفقه معوقه شامل آن دسته پرداختی هایی است که با عدم دریافت از سوی زن مواجه می شویم و زن برای مطالبه نفقه معوقه خود دادخواستی را تقدیم دادگاه می کند. در ادامه شما را با دادخواست نفقه جاریه و معوقه آشنا کردیم و در نهایت شرایط پرداخت این هزینه ها بیان شد. با تشکر از همراهی شما مخاطبان محترم. باشد که مطالب این مقاله گوشه ای از سوالات شما را پاسخ داده باشد. در صورت هر گونه دیدگاه و پیشنهاد دراین رابطه با ما همراه باشید.