در قوانین جمهوری اسلامی، مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی مهم برای زن در هنگام عقد تعیین میشود و مالکیت آن بعد از عقد به زن تعلق می‌گیرد. زن می‌تواند در هر زمان بعد از عقد، مهریه را مطالبه کرده و هرگونه تصرفی در آن داشته باشد. همچنین می‌تواند مهریه را به صورت تمام و کمال ببخشد و یا اینکه قسمتی از آن را دریافت کند. شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر بستگی به توافقاتی دارد که در هنگام عقد بین زن و شوهر صورت گرفته باشد و یا به تصمیم دادگاه اعلام شود. در بیشتر موارد، مهریه برای زن پس از فوت شوهر نیز قابل تحقق است. با ما همراه باشید تا در خصوص اینکه شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر چگونه است، بیشتر توضیح دهیم.
فرمول محاسبه مهریه زن بعد از فوت شوهر
برای محاسبه مهریه زن، باید از شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی در سال قبل از مطالبه مهریه و شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی در سال وقوع عقد استفاده کرده و این دو را تقسیم کرد. و عدد حاصل از تقسیم باید در مبلغ مهریه ضرب شود. که در نهایت مبلغ مهریه به دست می آید. مطابق با فرمول محاسبه مهریه زن، بعد از فوت شوهر دانستن برخی نکات ضروری است از جمله :
- تعیین مبلغ مهریه : مبلغ مهریه باید قبل از فوت شوهر تعیین شده باشد و باید از توافقات قبلی بین زن و شوهر یا تصمیم دادگاه برخوردار باشد.
- شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی: این شاخص به عنوان یک نشانگر از تغییرات نرخ افزایش قیمت‌ها در اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شاخص بانک مرکزی ایران طی هر سال به روزرسانی میشود و می‌توانید آن را از وبسایت رسمی بانک مرکزی یا منابع معتبر دیگر به دست آورید.
- تاریخ وقوع عقد: این تاریخ نقطه مرجع برای محاسبه مهریه جدید است و بر اساس آن شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی در سال وقوع عقد باید استخراج شود.
- تاریخ قبل از مطالبه مهریه: این تاریخ مرجع برای محاسبه مهریه جدید است و بر اساس آن شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی در سال قبل از مطالبه مهریه باید استخراج شود.
- تاریخ فوت شوهر: بعد از فوت شوهر، نحوه محاسبه مهریه مانند محاسبه مهریه زن قبل از فوت شوهر است، با این تفاوت که تاریخ فوت مبنای محاسبه مهریه میشود و براساس نرخ روز نیست.
مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست؟
مهریه، یکی از مواردی است که به زن به موجب شرع و قانون تعلق می‌گیرد و میزان آن هنگام عقد تعیین میشود. به عبارت دیگر، این یک تعهد مالی است که مرد به زن به عنوان قسمتی از موجودیت ازدواج می دهد. در زمان عقد ازدواج، مرد به تعهد پرداخت مهریه می‌پردازد و این تعهد به عنوان یک تضمین از طرف او برای حفظ و تامین نیازهای زن و خانواده است. با فوت مرد، دیون و بدهی‌های او پس از طی تشریفات مراسم ترحیم از محل اموال و دارایی‌های بازمانده‌اش تخصیص داده میشود. در اینجا نیز، مهریه به عنوان یکی از بدهی‌های مرد از محل ترکه‌اش پرداخت میشود.
مهریه به عنوان یک نوع دین، به طور قانونی و شرعی بر زمه مرد قرار دارد. از این رو، بعد از فوت شوهر، مهریه به زن تعلق می‌گیرد و به عنوان بدهی‌ای که باید از محل ترکه مرد پرداخت شود، در نظر گرفته میشود. بعد از فوت شوهر، مهریه زن معمولاً از محل ترکه یا دارایی‌های بازمانده او پرداخت میشود. این به معنای آن است که مهریه به عنوان بخشی از دینی که مرد به زن متعهد شده بود، از اموال و دارایی‌های بازمانده شوهر پرداخت میشود و جزو بدهی های ارجح مرد بعد از فوت می باشد.
در برخی از فرهنگ‌ها، ممکن است در زمان عقد تعهد پرداخت مهریه از طرف پدر شوهر صورت بگیرد. این تعهد مالی اگر شرط ضمن عقد باشد پدرشوهر موظف به پرداخت مهریه است در غیر این صورت پدرشوهر تعهدی بابت پرداخت مهریه ندارد.
سقف مهریه بعد از فوت شوهر
در صورتی که مرد پیش از برقراری نزدیکی با همسرش فوت کند، زن می‌تواند از ترکه مرد مهریه خود را دریافت کند و در این صورت، مهریه به عنوان بخشی از اموال و دارایی‌های بازمانده تقسیم میشود، مشابه طلاق. اما در این حالت، مهریه‌ای که در عقد تعیین شده است، نصف میشود. در صورتی که فوت مرد بعد از برقراری ارتباط زناشویی باشد، زن مستحق تمام مهریه می‌باشد و مهریه به عنوان بدهی دینی از محل ترکه مرحوم پرداخت میشود. به طبق ماده ۲۲۶ قانون، پرداخت مهریه برای امور حسبی ورثه اجباری نیست و اگر برای پرداخت مهریه اموال متوفی کافی نباشد، به نسبت بدهی، اموال باقیمانده بین طلبکاران تقسیم میشود.
غیر از ترکه ورثه، بستانکاری مهریه از وراث ملزم نیست و اگر میزان ارث کافی نباشد، اموال باقیمانده بین تمام بستانکاران ترکه به نسبت طلب آنها تقسیم میشود. اما اگر وراث بخواهند، می‌توانند مهریه را از اموال خود بپردازند و در این صورت، هیچ مانعی برای پرداخت مهریه از طریق اموال وراث وجود نخواهد داشت. پس از مرگ شوهر، مهریه زن، چه در عقد دائم و چه در عقد موقت باشد، قابل مطالبه است و تنها تفاوتی که این دو با هم دارند، این است که در عقد موقت، اگر ثبت رسمی انجام نگرفته باشد، امکان مطالبه آن از طریق اجرای ثبت وجود ندارد. اما در عقد دائم، مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت ممکن است.
همچنین بعد از عقد، مالی که به نام مهریه به زن تعلق می‌گیرد، بین مهریه زن دوم با زن اول تفاوتی وجود ندارد. در هر شرایطی، مهریه همسر دوم نیز قابل دریافت می‌باشد، بدون توجه به اینکه ازدواج زن دوم، مرد متوفی به صورت دائمی نباشد. در خصوص سقف مهریه بعد از فوت شوهر، و اینکه شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر چگونه است هیچ تفاوتی بین مهریه زن اول و زن دوم وجود ندارد و مهریه آنها باید از محل ماترک پرداخت شود. حتی اگر مرد فوت شده زن سوم و یا چهارم داشته باشد، مهریه آنها نیز جز بدهی محسوب شده و باید به صورت تمام و کمال پرداخت شود.
مهریه زن از نظر اولویت در درجه اول قرار دارد و نسبت به سایر دیون ارجحیت بیشتری دارد. اما مطالبه مهریه با دشواری‌های زیادی همراه میشود، به خصوص اگر مدارک مورد نیاز به صورت مناسب و قانونی ارائه نشود. در بعضی موارد، مهریه زن بیشتر از ماترک باشد و در این صورت، زن نمی‌تواند آن را از وراث طلب کند. این امر معمولاً به دلیل اولویت مهریه نسبت به سایر دیون است. همچنین، در زمان حیات شوهر، طلب مهریه ممکن است به تقسیط مهریه و پرداخت کل آن منجر شود. اما بعد از فوت شوهر، تنها زن می‌تواند از محل ماترک این مهریه را برداشت نماید.
مدارک لازم برای گرفتن مهریه بعد از فوت همسر
درخواست و دریافت مهریه اغلب نیازمند ارائه مدارکی است که زوجیت و عقد ازدواج را تایید کنند. بنابراین، مدارکی مانند صیغه‌نامه یا سند ازدواج برای اثبات زوجیت لازم است. همچنین، شناسنامه و کارت ملی زوجین نیز باید به همراه شوند تا هویت زوجین تایید شود. مهمترین نکته این است که مدارک ارائه شده باید اعتبار کافی داشته باشند و مهریه در سند رسمی به طور دقیق و صریح مشخص شده باشد. این موارد به کمک اثبات و اطمینان از اعتبار و صحت درخواست مهریه کمک می‌کند و از مواجهه با مشکلات در آینده جلوگیری می‌کند.
چگونگی دریافت مهریه بعد از فوت شوهر و اینکه شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر چگونه است به دو روش زیر است:
- از طریق دفتر ثبت اسناد: در این روند، اولین مرحله برای گرفتن مهریه از طریق ثبت اسناد می‌باشد. کلیه اسناد رسمی راجع به معاملات املاک ثبت شده و بدون مراجعه به محاکم لازم الاجراست. یکی از انواع سند رسمی، سند ازدواج می‌باشد، که میزان مهریه در آن مشخص شده است. با مراجعه به ثبت اسناد، زن باید مهریه خود را طلب کند و این موضوع به وراث شوهر ابلاغ شود تا به پرداخت مهریه زن اقدام کنند. برای درخواست مهریه از اجرای ثبت، هزینه‌ای در نظر گرفته میشود که این هزینه معمولاً یک بیستم مبلغ مهریه است. برای ثبت سند ازدواج، ابتدا باید زن به دفترخانه محلی که در آن عقد ازدواج ثبت شده است، مراجعه کند و اجراییه پرداخت مهریه توسط سردفتر صادر میشود. پس از آن، ورثه از طریق پست از این اجراییه مطلع می‌شوند و در صورت عدم پرداخت مهریه تا پایان مهلت مقرر در اجراییه، ترکه و مهر و موم آن توسط دفترخانه توقیف میشود. در صورتی که برای توقیف، اموالی وجود نداشته باشد، زن باید گواهی از اداره ثبت دریافت کرده و از طریق دادگاه اقدامات لازم را انجام دهد تا حقوق خود را از طریق قانون حفظ کند.
- از طریق دادگاه: اگر دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت ممکن نبود، زن می‌تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مهریه را از طریق این مرجع قانونی مطالبه کند. ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی تعیین می‌کند که پرداخت مهریه زن بر دیگر دیون ارجحیت دارد. بنابراین، پس از مرگ مرد، مهریه از اموال باقیمانده متوفی پرداخت میشود و امکان دریافت آن از وراث مرد وجود ندارد، مگر اینکه وراث برای پرداخت مهریه رضایت داشته باشند. اگر اموال متوفی کافی نباشد، اموال او به نسبت مطالبات هر شخص، بین طلبکاران تقسیم میشود.
نقش وکیل در دریافت مهریه بعد از فوت شوهر
وکیل در دریافت مهریه بعد از فوت شوهر نقش مهمی دارد. او به عنوان مشاور حقوقی شما، در تمام مراحل مربوط به این فرآیند کمک می‌کند. استفاده از خدمات یک وکیل مجرب و کارآزموده، می‌تواند به شما در انجام درخواست مهریه بعد از فوت شوهر کمک بسیاری نماید و اطمینان حاصل کنید که حقوق شما به نحو مطلوب و با رعایت قوانین مربوطه برآورده میشود. بعد از فوت هر شخصی، باید دیون و بدهی‌های مالی او پرداخت شود و در صورتی که چیزی باقی مانده بین وراث تقسیم شود، یکی از حقوقی که بعد از فوت شوهر به زن تعلق می‌گیرد، حق مهریه می‌باشد که می‌تواند مهریه خود را از وراث طلب کند و فرقی نمی‌کند که زن در عقد دائم باشد و یا در عقد موقت. به منظور دریافت مهریه، زن باید در دادگاه یا در اداره ثبت حضور پیدا کند و مطالبات خود را ارائه دهد. دریافت مهریه بعد از فوت شوهر دارای پیچیدگی‌ها و سختی‌هایی می‌باشد که هرگونه خطایی باعث ایجاد خسارت‌هایی خواهد شد، بنابراین بهتر است قبل از هر اقدامی با یک وکیل مجرب و متخصص مشورت کنید و با او اهداف خود را در میان بگذارید. انجام این کار باعث میشود که به صورت معقولانه‌تری اقدام نمایید و نتایج بهتری در اداره ثبت یا دادگاه دریافت نمایید. همچنین نیازی به حضور شما در دادگاه و اداره ثبت نیست و تمامی اقدامات لازم از طریق وکیل صورت می‌گیرد.
کلام اخر
از حقوق مالی که برای زن در نظر گرفته شده است و در هر زمانی می‌تواند برای مطالبه آن اقدام نماید، مهریه می‌باشد که در زمان حیات شوهر چنانچه برای دریافت مهریه اقدام شود، حتی اگر مرد توانایی پرداخت آن را نداشته باشد، مهریه تقسیط خواهد شد، اما بعد از فوت شوهر شرایط فرق می‌کند و در پاسخ این سوال که شرایط مهریه زن بعد از فوت شوهر چگونه است، باید بگوییم که امکان مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر نیز وجود دارد، اما زن تنها می‌تواند از محل ماترک دریافت مهریه را مطالبه کند و وراث برای پرداخت مهریه زن هیچ مسئولیتی ندارند. بنابراین در هنگام تقسیم اموال متوفی ابتدا باید دین زن که همان مهریه می‌باشد، پرداخت شود و سپس سایر اموال بین وراث تقسیم شود. ارثیه با مهریه متفاوت می‌باشد و زن علاوه بر مهریه می‌تواند برای دریافت ارثیه نیز اقدام کند، در صورتی که میزان مهریه زن از اموال ماترک بیشتر باشد، نمی‌تواند از پدر شوهر مطالبه مهریه کند و تنها در صورتی که از اموال پدر شوهر به شوهرش ارثی برسد، می‌تواند برای دریافت مهریه از این طریق اقدام نماید، در صورتی که مهریه زن به صورت نقدی باشد با توجه به تورم، میزان مهریه مشخص خواهد شد.
