شرایط ازدواج + شروط ازدواج دائم و موقت در سال جدید ⚖️

ازدواج به دو دسته دائم و موقت تقسیم می شود. با خواندن خطبه عقد بین زن و مرد آن ها به نکاح هم در می آیند. اما برای قبول ازدواج و منعقد شدن نکاح نیاز به وجود یک سری شرایط ازدواج است که در صورت وجود آن ها عقد درست و قانونی است. با اینکه هر فردی یک روز زندگی مشترک را تشکیل می دهد و این امر یک اتفاق مهم در زندگی وی است شاید خیلی ها از شرایط قانونی که برای صحیح بودن عقد نکاح وجود دارد بی خبر باشند. در این مقاله سعی در بیان این شرایط در عقد ازدواج هستیم. با ما همراه باشید.

شرایط قبل از ازدواج

ازدواج امری مهم و بسیار تاثیرگذار در ادامه ی مسیر زندگی هر شخصی است. قطعاً برای بستن عقد ازدواج بین زن و مرد نیاز به داشتن یک سری از شرایط و پذیرفتن این شرایط از جانب زوجین می باشد. در قانون مدنی یک سری از شرایط عنوان شده است که در صورت عدم وجود آن ها عقد نکاح صحیح نمی باشد و باطل می گردد.

در صورت وجود این شرایط ازدواج صحیح است و در غیر این صورت صحیح نمی باشد. برای مثال یکی از شرایط ازدواج که باید حتماً وجود داشته باشد قصد طرفین از انجام این امر می باشد. به این صورت که نباید هیچ کدام از زن و مرد مست و یا بی هوش باشند و در هوشیاری کامل با قصد خود بخواهند ازدواج کنند.

طبق ماده ی 1070 قانون مدنی کشور ازدواج زمانی نافز است که زوجین رضایت به نکاح داشته باشند. در صورتی که هر کدام از طرفین تحت فشار دیگران و بدون میل باطنی اقدام به ازدواج نمایند عقد نافز نخواهد بود و به موجب قانون شخص ناراضی می تواند طبق قانون بعداً نکاح را باطل نماید.

یکی دیگر از شروط ازدواج اهلیت داشتن طرفین است. به این معنی که شخص عاقل، بالغ و رشید باشد. به شخصی که به سن رشد نرسیده باشد اصطلاحاً سفیه می گویند توانایی تصرف اموال خود را ندارد با این وجود چون ازدواج امری غیر مالی است تنها نیاز به اجازه ی ولی مطرح است. اما رسیدن به سن بلوغ و دیوانه نبودن از شرایط قانونی است.

بنا به ماده ی 1041 قانون مدنی کشور، جاری شدن عقد ازدواج بین دختر قبل از 13 سال شمسی تمام و پسر قبل از 15 سال شمسی تمام در صورتی امکان پذیر است که این نکاح به اذن ولی و همچنین به شرط وجود مصلحت برای طرفین و حکم و تشخیص دادگاه صالح، باشد.

دیوانه به علت نداشتن قصد از انجام نکاح، عقد او درست نیست. در مواردی که جنون او پیش از رسیدن به سن بلوغ باشد و بعد از آن نیز مجنون باقی بماند، ولی او می‌تواند به نیابت از او برایش عقد ازدواج  منعقد و برپا نماید اما اگر دیوانگی بعد از سن بلوغ رخ دهد ولی تنها با اجازه‌ی دادستان مجاز به این امر است.

شرایط مربوط به هدف و موضوع ازدواج

در ادامه به بررسی یک سری از شرایط ازدواج که به موضوع وهدف نکاح مربوط می شود می پردازیم. صحت عقد در پی وجود این موارد خواهد بود. برای مثال زن و مردی که می خواهند با هم ازدواج کنند باید دقیقاً مشخص و معلوم باشند و هیچ گونه فریبی در این خصوص رخ نداده باشد.

طبق ماده ی 1067 قانون مدنی کشور، یکی از شروط اساس صحت عقد نکاح، تعیین زن و مرد باید به گونه ای باشد که برای هیچ کدام از طرفین شبهه ای نسبت به شناخت شخص مقابل وجود نداشته باشد. و وجود اشتباه در تعیین شخص می تواند موجب فسخ عقد ازدواج گردد.

بنا به ماده ی 233 قانون مدنی، در صورتی که شرطی در ازدواج لحاظ شود که برخلاف اقتضای اصلی ازدواج است نه تنها شرط پذیرفته نیست باعث باطل شدن عقد نکاح نیز می شود. برای مثال اگر زنی شرط کند که در صورتی حاضر به ازدواج است که رابطه زوجیت نداشته باشد چون خلاف اقتضای نکاح است پس عقد باطل است.

یکی دیگر از مهم ترین شرایط صحت عقد، هدف از عقد نکاح می باشد که باید از نظر قانونی مشروع باشد. برای مثال اگر هدف از ازدواج زندگی مشترک و داشتن رابطه زوجیت میان آنها باشد مشروع و عقد درست است اما داشتن هدف نامشروع باعث ابطال ازدواج میان آن ها می شود.

مدارک لازم برای عقد ازدواج

یکی دیگر از شرایط ازدواج همراه داشتن مدارک لازم برای انجام عقد محضری در دفترخانه ثبت ازدواج می باشد. دختر و پسر می بایست با به همراه داشتن مدارکی که در ادامه ذکر می کنیم، به دفاتر مربوطه مراجعه و به عقد هم در بیایند ناقص بودن این مدارک قطعاً زحمت طرفین را به دنبال خواهد داشت ضمن اینکه عقد امکانپذیر نخواهد بود.

همراه داشتن مدارک مورد نیاز نیز یکی دیگر از شرایطی است که به موجب آن زن و مرد می توانند ازدواج خود را قانونی ثبت کنند و خطبه ی عقد منعقد گردد. در ادامه به معرفی مدارک مورد نیاز برای عروس و دادماد پرداخته می شود:

مدارک مورد نیاز برای عروس: همراه داشتن اصل کارت ملی، کپی شناسنامه و کارت ملی، اصل شناسنامه عکس دار، دو قطعه عکس سه در چهار، کارت ملی و شناسنامه ی پدر عروس، در صورت فوت پدر وی باید گواهی فوت پدر ارائه گردد. اما اگر عروس دختر نباشد و قبلاً ازدواج کرده باشد به جای مدارک پدر نیاز به ارائه مدارک دیگری است.

زنی که مطلقه است برای ازدواج مجدد نیاز به ارائه ی سند طلاق دارد. و یا در صورت بیوه بودن او باید گواهی فوت همسرش را به دفترخانه ثبت ازدواج تحویل دهد تا شرایط ازدواج را پیدا کند.

مدارک لازم برای ازدواج دادماد: مرد باید اصل کارت ملی و شناسنامه عکس دار خود را همراه با کپی هر کدام از آن ها به همراه داشته باشد. علاوه بر این ها همراه داشتن دو قطعه عکس سه در چهار نیز الزامی است.

شرایط متعارف ازدواج

تا به اینجا شرایط قانونی که اشخاص باید برای ازدواج داشته باشند را بیان نمودیم بعد از این به شرایطی که متعارف است قبل از ازدواج داشت می پردازیم. قطعاً با منعقد شدن عقد نکاح یک سری مسئولیت ها در قبال زندگی مشترک بر عهده ی زن و مرد گذاشته می شود. این مسئولیت ها و ترس از آن ها یکی از موانع ازدواج است.

حتماً شنیده اید که اگر می خواهد آمار ازدواج بالا برود باید مشکل بی کاری جوانان را رفع نمایید. یکی از مهم ترین شرایط ازدواج داشتن توان اقتصادی خصوصاً برای مرد می باشد. چرا که با جاری شدن عقد مسئولیت تامین مالی همسر و فرزندان به عهده ی مرد می باشد.

آمادگی اقتصادی مرد شامل فراهم کردن خانه و اسباب آسایش خانواده و داشتن شغلی مناسب و آبرومند می باشد. هر چند بدون داشتن این شرایط نیز از نظر قانونی می توان ازدواج کرد اما در مسیر زندگی دچار مشکلات زیادی خواهند شد پس امروزه همه قبل از نکاح در پی فراهم آوردن این شرط هستند.

یکی دیگر از شرایط ازدواج پیدا کردن آمادگی روحی و روانی برای ازدواج است. اینکه در انتخاب همسر ثابت قدم باشند و دچار تجدید نظر در انتخاب وی نشوند و همچنین ملاک هایی که برای انتخاب همراه زندگی دارند کاملا محرز باشد. در حقیقت به پختگی لازم برای انتخاب همسر و هدف از ازدواج خود رسیده باشند.

دیگر شرایطی که باید بررسی شود هم سو بودن افکار اعتقادی طرفین است. با توجه به این که هر یک از آن ها در خانواده ای دیگر زندگی کرده اند و در مسیر زندگی خود به گونه ای متفاوت مسائل اعتقادی را درک کرده اند پس هماهنگی اعتقادی آن ها بسیار مهم بشمار می آید.

آمادگی داشتن از نظر خانواده ها نیز بسیار حائز اهمیت است. هر یک از طرفین باید توانایی استقلال یافتن از خانواده ی بدوی خود را داشته باشد در عین حال رضایت داشتن خانواده ها در امر ازدواج موجب تسهیل نمودن نکاح بین زوجین و ایجاد فراقت خاطر در این مورد خواهد بود.

شروط ازدواج  دائم

یکی دیگر از شرایط ازدواج پذیرفتن شروط ضمن عقد در ازدواج دائم است. این شروط در قانون مدنی مطرح شده اند. در ادامه به بیان شروط اصلی موجود در قانون مدنی پرداخته می شود.

• زن و مرد موظف با داشتن حسن رفتار با هم هستند.
• زوجین باید در تربین اولاد خود همکاری و مساعدت داشته باشند.
• ریاست خانواده به عهده ی مرد است
• نفقه ی زن به عهده ی شوهر وی است.
• زن باید در منزلی که مرد تهیه کرده است زندگی کند مگر اینکه این حق را مرد به او داده باشد که خود انتخاب نماید.
• مرد می تواند زن را از داشتن شغلی که مصلحت خانواده را به خطر می اندازد یا با حیثت او و یا خود زن در منافات است باز دارد.
• زن مستقلا می تواند در دارایی خود هر تصرفی را که بخواهد داشته باشد.
• زن و مرد می توانند هر شرطی را که با ماهیت عقد ازدواج منافاتی نداشته باشد را هنگام عقد نکاح در عقدنامه ثبت و امضا کنند که به موجب آن هر یک موظف به انجام آن می باشند.

همانگونه که پیش از این بیان شد از شرایط نکاح پذیرفتن این شروط است که مختصراً در بالا ذکر گردید. زوجین باید آمادگی و آگاهی لازم برای پذیرش موارد فوق را داشته باشند مثلا اگر مرد شرایط پرداخت مهریه ای که برای همسر خود در نظر می گیرد را داشته باشد هیچ گاه در صورت مطالبه آن از او مشکلی برایش پیش نخواهد آمد.

شرایط ازدواج موقت

دو نوع عقد ازدواج میان زن و مرد وجود دارد که یکی عقد دائم و دیگری عقد موقت است. در نکاح دائم زن و شوهر تا زمانی که زنده هستند در عقم هم بوده و فقط در صورت بروز اختلاف و گرفتن طلاق از هم می توانند پیوند خود را فسخ نمایند در کشور ما این نوع از ازدواج رایج تر و متعارف تر از نوع موقت می باشد.

ازدواج موقت با وجود اینکه در ایران زیاد معمول و پسندیده نیست اما در دین اسلام متعارف است و از نظر دینی هیچ ایرادی نمی توان به آن گرفت. در نکاح موقت زن در مقابل مهریه ای مشخص به مدت معینی به همسری مرد در می آید و پس از اتمام زمانی که از قبل تعیین شده است، نکاح بین آن ها فسخ یا باطل می گردد.

در این نوع ازدواج تنها خواندن خطبه ی عقد کافی است و نیازی به ثبت آن یا همراه داشتن شاهد نمی باشد. و شرایط آن نسبت به نوع دائم بسیار آسان تر است. با این وجود شرایطی برای درست بودن آن وجود دارد که در صورت نبود هر کدام از این شرایط عقد درست نمی باشد. در ادامه به معرفی شرایط ازداوج موقت می پردازیم:

• رضایت هر یک از طرفین

در ازدواج موقت نیز مانند نوع دائم آن می بایست دو طرف خواستار منعقد شدن صیغه ی عقد باشند و نباید هیچ یک از آن ها تحت فشار فرد دیگری یا ترس مجبور به قبول ازدواج باشند. در صورت نارضایتی هر کدام از طرفین عقد باطل است و اصطلاحاً نافز نمی باشد.

• تعیین مدت عقد

بر خلاف عقد دائم که همیشگی است نکاح موقت مدت دار است و باید مدت آن را هنگام خواندن صیغه ی عقد مشخص کنند. این مورد یکی از شرایطی اصلی عقد موقت است که در ازداوج دائم چنین شرایطی وجود ندارد.

• تعیین میزان مهریه

تعیین مهریه در هر دو نوع عقد دائم و موقت رایج و حتمی است در حقیقت بدون تعیین مهریه ی زن ازدواج اشکال دار است و هر مردی باید شرایط پرداخت مهریه را فراهم آورد تا بتواند همسری را برگزیند. البته قابل ذکر است که بیشتر خانم ها به خاطر مهریه تن به ازدواج موقت می دهند پس احتمال دریافت آن در این نوع ازدواج بسیار بیشتر است.

• خواندن صیغه عقد توسط یک شخص بالغ و عاقل

قطعا خیلی ها به این نوع ازدواج خرده می گیرند و آن را پسندیده نمی دانند اما توجه به این شرط نشان میدهد که در زمانی می توان این نوع عقد را منعقد نمود که عقل حکم کند نه صرفا احساس و اینکه برای خواند این نوع صیغه باید شخص به سن بلوغ رسیده باشد.

• اجازه ی پدر برای ازدواج دختر باکره

دختری که بالغ شده و رشد کافی یافته باشد در صورت باکره بودن برای ازدواج نیاز به اذن پدر یا جدش در صورت نبود پدر دارد. باید توجه نمود که در صورتی که او قبلا ازدواج کرده باشد و بکارتش به وسیله همسرش از بین رفته باشد برای ازدواج مجدد نیازی به اذن پدر یا پدربزرگش ندارد.

• سپری شدن مدت عده زن

اگر زن قبلا ازدواج کرده باشد چه موقت و چه دائم بعد از جدایی مدت عده دارد که باید این مدت سپری شود و پس از گذراندن آن اجازه ی ازدواج مجدد را دریافت می کند. در صورت تمام نشدن این مدت منعقد شدن خطبه عقد دیگری جایز و امکان پذیر نمی باشد.

• زنا نکردن مرد با زن شوهر دار

اگر زن قبلا شوهر داشته، نباید مرد با او زنا کرده باشد. در صورت زنای مرد با زنی که همسر دارد آن زن تا ابد به او حرام خواهد بود. در حقیقت اگر مرد زمانی که زن شوهر داشته با او زنا کرده باشد بعد از جدایی یا مرگ شوهر زن نیز نمی تواند با او ازدواج کند و هیچ خطبه ای آنان را حلال هم نمی کند.

تاثیر شروط بر عقد ازدواج

یکی از شرایط ازدواج که باید برای صحیح بودن عقد نکاح به آن توجه نمود داشتن شروط درست است. این شرایط به سه دسته تقسیم می شوند. دسته اول درست و قابل قبول هستند، دسته ی دوم شروطی هستند که باعث ابطال عقد نمی شوند اما معقول و انجام شدنی نیز نیستند. و دسته ی آخر علاوه بر باطل بودن شرط باعث عدم جاری شدن عقد نیز می شوند.

در ماده ی 232 قانون مدنی به توضیح شروطی پرداخته است که خود آن ها باطل است اما مشکلی برای انعقاد عقد ازدواج ایجاد نمی کند. این موارد در سه دسته تقسیم بندی شده اند که در ادامه به آنها پرداخته می شود.

شرطی که انجام آن مقدور نیست: هدف از گذاشتن شرط این است که جامع عمل به آن پوشانده شود و تاثیری مورد انتظار را بتوان از عملی نمودن آن در زندگی زناشویی دید. اما شرطی که انجام آن امکان پذیر نباشد در حقیقت بی تاثیر و باطل است. می توان گفت که گذاشتن این شروط چیزی جز آب در هاون کوبیدن نیست.

باید توجه کرد که اگر طرفین بدون علم به اینکه این شرط امکان پذیر نیست قصد به گذاشتن آن جز شروط کرده باشند نیز تاثیری در ابطال آن از نظر قانونی ندارد و صرفاً زوجین وقت خود را با فکر کردن به چنین شرایطی هدر داده اند.

شرطی که دارای منفعت و فایده ای نباشد: بی فایده بودن شرط باعث ابطال و نادیده گرفتن آن از نظر قانون می شود. برای مثال می توان به تهیه ی بال حشرات به عنوان مهریه اشاره نمود که چون از نظر عقلی کاری بیهوده است پس قابل نادیده گرفتن می باشد. علم شخص طرفین به عدم فایده ی شرط نیز تاثیری در ابطال آن ندارد.

نامشروع بودن شرط: در توضیح این مورد باید گفت نامشروع بودن شرط به معنای عدم امکان آن از نظر قانونی است و هر چیزی که خلاف موازین قانونی باشد را می توان نامشروع دانست و قطعا قانون که امر به انجام شروط می کند مانع انجام شروط غیر قانونی خواهد بود.

دسته ی سوم شروط که شرایط ازدواج صحیح را به خطر می اندازد شمال دو مورد است که پیش از این نیز به آن ها اشاره ای گذرا شده است. وجود هر یک از شروطی که در ادامه ذکر می شوند علاوه بر ابطال خود شرط باعث عدم انعقاده عقد نکاح و فسخ آن نیز خواهد شد.

شرط مخالف ذات عقد نکاح: دانستن هدف اصلی از عقد نکاح کمک می کند که شروط مخالف با آن را به راحتی تشخیص دهید. برای مثال می توان به شرط بر عهده گرفتن ریاست خانواده توسط زن اشاره نمود که چون با اصل ازدواج و طبیعت و غریزه ی ذاتی انسان در تضاد است پس باعث فسخ نکاح می شود.

یکی دیگر از مثال هایی که سبب فسخ نکاح و خود شرط می شود قید کردن ازدواج به شرط عدم تمکین خاص زن می باشد که رابطه زوجیت بین زن و مرد را نمی پذیر و با اصل نکاح که داشتن چنین رابطه ای بین آن ها است در تضاد می باشد و علاوه بر ابطال خود شرط فسخ عقد را نیز به دنبال دارد.

شرط نامشخصی که باعث ناآگاهی به عوضین شود: مثلا اگر کسی قید کند که در صورت قبولی طرف مقابل در دانشگاه یا حرفه ای مشخص حاضر به ازدواج با وی است چون شرط نامشخص است که آیا ممکن است یا خیر و باعث نا اطمینانی در نکاح می شود پس شرط به همراه عقد ازدواج باطل می شود.

شرایط ازدواج در صورتی فراهم می شود که نکاتی که از نظر شرع و قانون برای آن در نظر گرفته می شود محیا باشد و ازدواج از نظر قانونی درست باشد. هرچند باید به فراهم بودن بستر متعارف آن در جامعه از نظر اقتصادی و فرهنگی نیز اشاره نمود.

 مثلا با اینکه بعد از رسیدن به سن بلوغ دختر و پسر اجازه ی ازدواج را دارند اما  بیشتر ازدواج ها در سنین بالاتر و بعد از فراهم آوردن امکانات رفاهی مناسب مانند خانه و… و پیدا کردن شغل مناسب، اقدام به ازدواج می کنند. در حقیقت تنها فراهم اوردن شرایط قانونی ازدواج برای نکاح کافی نیست.

کلام آخر

از همراهی شما بزرگواران تا انتهای مقاله سپاس گزاریم. در این مقاله سعی شد که شما با بستر مورد نیازی که برای فراهم آردن زندگی مشترک نیاز دارید آشنا شوید. شرایط ازدواج و عقد درست از دیدگاه قانون و بعضی از دستورات در این رابطه را که در قانون مدنی ذکر شده اند را بیان نمودیم. این موارد هم برای عقد دائم و هم موقت به طور جامع بیان شد. سپس به این بحث پرداختیم که علاوه بر شرایط قانونی که باید فراهم شود نیاز به وجود یک سری بستر های متعارف در زن و مرد هست که بیشتر جامعه پسند هستند و به پیش بینی آینده ی زندگی زوجین تاکید دارد. در انتها خواستار اشتراک نظرات و تجربیات شما عزیزان برای همراهان سایت از وکیل بپرس هستیم.