در قراردادها و توافق نامه‌ها، گاه اصطلاحات حقوقی پیچیده‌ای وجود دارد که برای افراد عادی قابل درک نیست و یکی از این اصطلاحات، اسقاط کافه خیارات است. اصطلاحی که اگر به درستی درک نشود، می‌تواند به ضرر حقوق طرفین قرارداد تمام شود. در این مقاله، به بررسی دقیق اسقاط کافه خیارات شامل چه خیاراتی نمیشود؟و موارد استفاده آن خواهیم پرداخت تا بتوانید با آگاهی کامل، در قراردادهای خود از آن استفاده کنید.
مفهوم اسقاط کافه خیارات در مبایعه نامه
برای درک بهتر اینکه اسقاط کافه خیارات شامل چه خیاراتی نمیشود، ابتدا بیاید این اصطلاح را مورد بررسی قرار دهیم. در واقع این اصطلاح، به معنای از بین بردن تمامی گزینه‌های موجود برای فسخ یک قرارداد به صورت یکجانبه است. این مفهوم معمولاً در بندی از قرارداد اصلی آورده می‌شود و گاهی نیز با توافق جداگانه ای مشخص می‌گردد. زمانی که ما به عنوان طرف قرارداد، اسقاط کافه خیارات را می‌پذیریم، دیگر هیچ راهی برای لغو یک جانبه ی آن قرارداد نخواهیم داشت و کاملاً حق خود را در این زمینه از دست خواهیم داد.
این بند قراردادی، طرفین را ملزم می‌کند که در صورت بروز هرگونه اختلاف، تنها از طریق مسیرهای قانونی و رسمی اقدام به حل و فصل آن نمایند. به عبارت دیگر، امکان فسخ یکطرفه و خودسرانه قرارداد را از بین می‌برد. بنابراین، تأکید بر این بند نشان دهنده ی تعهد و پایبندی بیشتر طرفین قرارداد به اجرای کامل آن است.
در برخی موارد، طرفین ممکن است به دلایل مختلف نیاز به حفظ انعطاف پذیری در قرارداد داشته باشند. در این شرایط، امکان گنجاندن استثنائاتی در بند خیارات وجود دارد که به طرفین اجازه فسخ یک جانبه را در برخی موارد خاص می‌دهد.
انواع خیارات قراردادی در قانون مدنی ایران
قانون مدنی ایران طبق ماده ۳۹۶ برای حفظ حقوق طرفین معامله و جلوگیری از ضرر و زیان آن‌ها، انواع خیارات را پیش بینی کرده است که طرفین می‌توانند در صورت تحقق شرایط هر کدام از این خیارات، از آن‌ها استفاده نمایند که انواع خیارات در حقوق مدنی عبارت اند از:
- خیار مجلس: در این نوع خیار، طرفین معامله می‌توانند تا زمانی که در جلسه عقد حضور دارند، حتی پس از امضای قرارداد، از حق فسخ معامله استفاده کنند. این به آن معنا است که اگر طرفین در حین عقد، پشیمان شوند، می‌توانند بدون هیچ ضرر و زیانی معامله را لغو کنند.
- خیار حیوان:در مواردی که موضوع معامله حیوان باشد، خریدار حق دارد تا سه روز پس از انجام معامله، آن را فسخ کند. این امکان به خریدار داده شده تا بتواند در این مدت زمان کوتاه، حیوان را مورد ارزیابی قرار داده و در صورت مشاهده هر گونه نقص یا اشکال، از حق خود استفاده کند.
- خیار شرط: در این نوع خیار، یکی از طرفین معامله یا شخص ثالثی دارای حق فسخ معامله است. این حق فسخ قبلا در قرارداد پیش بینی و شرط شده است. این خیار با بیع شرط متفاوت است، زیرا در بیع شرط، فروشنده حق بازپس گیری مبیع را دارد.
- خیار تاخیر ثمن: زمانی که در قرارداد، مهلتی برای پرداخت ثمن (قیمت) توسط خریدار در نظر گرفته شده باشد و خریدار در آن زمان مقرر، ثمن را پرداخت نکند و همچنین فروشنده نیز مبیع را به خریدار تحویل ندهد، در این صورت هر دو طرف حق فسخ معامله را خواهند داشت.
- خیار رویت و تخلف وصف: اگر فردی مالی را بدون مشاهده آن با شرط داشتن وصفی خاص خریداری کند و هنگام مشاهده متوجه شود که آن مال فاقد آن وصف مذکور است، وی می‌تواند معامله را فسخ نماید.
- خیار غبن: در صورتی که ارزش متعادل و متعارف بین دو طرف معامله رعایت نشده باشد، آن طرفی که متحمل ضرر و زیان شده است می‌تواند معامله را ابطال کند.
- خیار عیب: هرگاه فردی کالایی را خریداری نماید و از وجود عیب در آن آگاهی نداشته باشد، می‌تواند نسبت به فسخ معامله اقدام نماید.
- خیار تدلیس: در خصوص خیار تدلیس، دو عامل مهم وجود دارد: یکی قصد فریب یکی از طرفین معامله و دیگری نسبت دادن صفتی به مال که در واقعیت فاقد آن صفت می‌باشد.
- خیار تبعض صفقه: زمانی که بخشی از معامله باطل باشد و بخش دیگر آن صحیح، خریدار می‌تواند تنها نسبت به بخش صحیح معامله را بپذیرد و ثمن آن را بپردازد، یا به دلیل بخش باطل معامله، کل آن را ابطال کند.
خیاراتی که شامل اسقاط کافه خیارات نمی‌شوند
در بررسی موضوع اسقاط کافه خیارات شامل چه خیاراتی نمیشود، باید به این نکته توجه داشت که برخی از خیارات مانند خیار تدلیس، خیار تفلیس و خیار تعذر تسلیم غیرقابل اسقاط هستند و نمی‌توان آن‌ها را از طریق قرارداد سلب کرد. خیار تدلیس زمانی ایجاد می‌شود که یکی از طرفین معامله از شیوه‌های متقلبانه برای فریب طرف مقابل و تصاحب اموال وی استفاده کند. در این موارد به دلیل عمدی بودن رفتار متخلف، حق فسخ برای طرف مقابل ایجاد می‌شود که غیرقابل اسقاط است.
همچنین خیار تفلیس زمانی ایجاد می‌شود که یکی از طرفین در زمان انعقاد قرارداد، به دلیل ورشکستگی یا تنگ‌دستی قادر به ایفای تعهداتش نباشد. این خیار نیز به دلیل حفاظت از طرف ضعیف‌تر معامله، غیرقابل اسقاط است. خیار تعذر تسلیم نیز زمانی ایجاد می‌شود که یکی از طرفین قادر به تسلیم مبیع نباشد. این خیار نیز به دلیل جلوگیری از ضرر و زیان طرف مقابل، غیرقابل اسقاط است.
بنابراین اگرچه در ضمن قرارداد عبارت اسقاط کافه خیارات قید شده باشد، اما این اسقاط شامل خیار تدلیس، خیار تفلیس و خیار تعذر تسلیم نمیشود و این خیارات همچنان قابل استناد برای طرفین خواهند بود. در موارد ارتکاب تدلیس توسط یکی از طرفین قرارداد، قانون مسئولیت مدنی مقرر می دارد که متخلف ملزم به جبران کلیه خسارات وارده به طرف مقابل می‌باشد.
شرط فاسخ و اسقاط کافه خیارات ( فسخ قرارداد )
تا اینجا با تعریف اسقاط کافه خیارات شامل چه خیاراتی نمیشود آشنا شدیم. حال ممکن است، این سوال برایتان پیش بیاید که اگر شرط اسقاط خیارات در قرارداد وجود داشته یا نداشته باشد، اما یکی از خیاراتی که به موجب این شرط ( خیار تدلیس و خیار غبن افحش ) صورت گیرد، چگونه می‌توان برای فسخ قرارداد از آن استفاده کرد؟
اولین گام برای فسخ قرارداد، ارسال اظهارنامه به طرف مقابل است. در این اظهارنامه، باید به صورت مشخص و دقیق، خیار مورد نظر خود را برای فسخ قرارداد ذکر کرده و قصد خود را مبنی بر فسخ قرارداد بر همین اساس اعلام نمایید. این اظهارنامه می‌بایست به صورت رسمی و قانونی به طرف مقابل ارسال شود.
در صورتی که طرف مقابل، فسخ قرارداد بر اساس خیار اعلام شده را نپذیرد، مرحله بعدی طرح دادخواست تنفیذ فسخ قرارداد در دادگاه عمومی حقوقی است. در این دادخواست، شما باید ادله و مستندات قانونی خود مبنی بر وجود شرایط تحقق خیار مورد نظر را ارائه نمایید.
دادگاه پس از بررسی دقیق قرارداد و شرایط تحقق خیار، چنانچه ادعای شما را وارد تشخیص دهد، به تأیید و تنفیذ فسخ قرارداد از سوی شما حکم خواهد داد. این حکم دادگاه، اعتبار قانونی فسخ قرارداد توسط شما را تأیید و تثبیت می‌کند.
لازم به ذکر است که در مواردی که شرط اسقاط کافه خیارات در قرارداد وجود داشته باشد، اما یکی از خیارات مستثنی از این شرط تحقق پیدا کند، نیز می‌توان به همین ترتیب اقدام به فسخ قرارداد نمود. در این‌گونه موارد نیز ابتدا اظهارنامه ارسال و در صورت عدم پذیرش طرف مقابل، دادخواست تنفیذ فسخ قرارداد در دادگاه طرح خواهد شد.
سخن غایی
در این مقاله به موضوع اسقاط کافه خیارات شامل چه خیاراتی نمیشود، پرداختیم. بنابراین، قبل از اقدام به استفاده از این اسقاط در قراردادهای خود، مطمئن شوید که همه جزئیات مربوطه را بررسی کرده‌اید. با این کار، می‌توانید از پیامدهای ناخواسته جلوگیری کنید و بهترین تصمیم را بگیرید. امیدواریم که این اطلاعات برای شما مفید بوده باشند. اگر سوال یا نظری در مورد این موضوع دارید، لطفا آن را با ما در میان بگذارید. ما همواره آماده هستیم تا به سوالات شما پاسخ داده و بازخوردهای شما را دریافت کنیم.
