مسئله اتباع خارجی، به ویژه اتباع افغانستانی مقیم در ایران، همواره یکی از مباحث مهم و چالش‌برانگیز در عرصه اجتماعی و اقتصادی کشور بوده است. دولت و مجلس شورای اسلامی در تلاش هستند تا با وضع قوانین و مقررات جدید، ضمن حفظ حقوق و امنیت شهروندان ایرانی، نسبت به تنظیم وضعیت این اتباع نیز اقدام نمایند. در سال 1403، قوانین و مصوبات جدیدی در خصوص اتباع افغانستانی در دستور کار قرار گرفته است که پیامدهای مهمی را در پی خواهد داشت. در این راستا، مواردی همچون شرایط دریافت شناسنامه، اشتغال و جریمه‌های مرتبط با بکارگیری غیرمجاز اتباع افغانی، مورد بازنگری و تغییرات قابل توجهی قرار گرفته‌اند. در ادامه این بحث، به بررسی قانون جدید دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی خواهیم پرداخت.
راهنمای کامل قانون جدید دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی
نکته مهم در خصوص قانون جدید دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی که در ایران زندگی می‌کنند، این است که آنها باید در مرحله اول، تابعیت جمهوری اسلامی ایران را کسب نمایند. فرآیند اخذ تابعیت، فرایندی طولانی و دارای شروط و مقررات خاص است که باید به دقت رعایت گردد.
بر اساس ماده 979 قانون مدنی کشورمان، برای اینکه یک تبعه خارجی بتواند تابعیت ایرانی را دریافت کند، لازم است شرایطی را دارا باشد. نخستین شرط، رسیدن به سن 18 سالگی است. شرط دیگر، اقامت حداقل پنج ساله در خاک ایران می‌باشد که می‌تواند به صورت پیوسته یا ناپیوسته باشد. البته این شرط برای کسانی که در امور عام المنفعه فعالیت داشته‌اند، همسر ایرانی دارند و از ایشان فرزند دارند و یا دارای مقام علمی بلند و تخصص در امور عام المنفعه هستند، با تصویب هیئت دولت لازم نخواهد بود.
از دیگر شروط قانون جدید دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی، عدم فراری بودن از خدمت سربازی، عدم ارتکاب جرم مهم یا جنایت غیرسیاسی در هر کشوری، داشتن شغل و درآمد مشخص برای تامین معاش، قبولی در آزمون قانون اساسی، ادای سوگند وفاداری به نظام جمهوری اسلامی و در نهایت تایید درخواست توسط هیئت دولت خواهد بود.
پس از طی این مراحل و احراز شرایط فوق، متقاضی تابعیت باید مدارک لازم را تهیه و هزینه‌های مربوطه را پرداخت نماید. سپس باید درخواست رسمی صدور شناسنامه را در مراجع ذیصلاح ثبت کند. پس از بررسی و تایید نهایی، شناسنامه ایرانی برای ایشان صادر خواهد شد.
لازم به ذکر است که فرآیند کامل دریافت تابعیت و شناسنامه برای اتباع افغانستانی، ممکن است چندین سال به طول انجامد و مستلزم صبر، حوصله و پیگیری مداوم از سوی متقاضی خواهد بود. اما در نهایت با احراز کامل شرایط و انجام تشریفات قانونی، امکان دریافت شناسنامه ایرانی برای آنها فراهم می‌گردد.
مدارک مورد نیاز برای دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی
با توجه به قانون جدیددریافت شناسنامه برای اتباع افغانی، پس از احراز تمامی شرایط لازم برای اخذ تابعیت و به تبع آن شناسنامه ایرانی، اتباع افغانستانی باید مدارک مورد نیاز را به طور کامل و دقیق تهیه نمایند. این مدارک که ضروری و لازم‌الارائه می‌باشند، شامل موارد زیر هستند:
در درجه نخست، باید سند کسب تابعیت ایرانی که از سوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صادر گشته است را ارائه دهند. این سند، تاییدی بر آن است که متقاضی واجد کلیه شرایط لازم برای اخذ تابعیت بوده و این امر با تأیید مراجع ذیصلاح، به وی اعطا شده است.
گواهی ولادت ویژه اتباع خارجی نیز از جمله مدارک بسیار مهمی است که متقاضیان افغانستانی باید آن را ارائه نمایند. این گواهی، حاوی اطلاعات مربوط به تولد و هویت آنها می‌باشد. علاوه بر این، تهیه سه قطعه عکس پرسنلی تازه و نیز ارائه آن نیز از ضروریات این فرآیند خواهد بود.
در مواردی که تبعه افغانستانی از طریق ازدواج با مرد ایرانی، متقاضی اخذ شناسنامه شده است؛ لازم است اصل معرفی‌نامه صادره از مراجع انتظامی، شناسنامه همسر ایرانی و سند ازدواج چه کاغذی و چه الکترونیکی را به مراجع ذیربط ارائه نماید تا روند بررسی و صدور شناسنامه برای وی انجام پذیرد.
اما در خصوص افرادی که از طریق ازدواج مادر ایرانی و پدر افغانستانی متولد شده‌اند، لازم است اصل مدارک هویتی پدر و مادر، سند تابعیت و همچنین معرفی‌نامه صادره از اداره تابعیت و امور پناهندگان وزارت امور خارجه را برای اثبات هویت و تأیید جهت اخذ شناسنامه به مراجع مربوطه ارائه دهند.
یکی دیگر از مدارک لازم و ضروری برای دریافت شناسنامه ایرانی توسط اتباع افغانستانی، کلاسه اثر انگشتان مطابق با قانون جدید سال 1403 خورشیدی می‌باشد که باید بر اساس آن اقدام گردد.
در نهایت، در مواردی که متقاضی افغانستانی مشمول بند 5 از ماده 976 قانون مدنی باشد، لازم است نامه اداره تابعیت وزارت امور خارجه مبنی بر مشمول بودن ایشان تحت این بند را نیز ارائه نماید تا پرونده‌ی وی از این حیث نیز مورد بررسی قرار گیرد.
اتباع افغانستانی متقاضی اخذ شناسنامه ایرانی باید تمامی این مدارک را تهیه و به نحو کامل و دقیق به مراجع مربوطه ارائه نمایند تا پس از طی تشریفات قانونی و بررسی‌های لازم، در صورت احراز شرایط، شناسنامه ایرانی برای آنها صادر گردد.
مراحل قانونی دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی در سال ۱۴۰۳
دریافت شناسنامه ایرانی برای اتباع خارجی از جمله شهروندان افغانستانی، فرآیندی بسیار پیچیده و چندمرحله‌ای است که متقاضیان باید با صبر و حوصله فراوان، تک‌تک مراحل آن را طی نمایند. پس از اطمینان از واجد شرایط بودن و تهیه کلیه مدارک لازم، افراد می‌بایست مراحل زیر را به ترتیب سپری کنند:
در ابتدا، باید پرونده‌ای برای درخواست صدور شناسنامه در استانداری محل اقامت متقاضی یا در اداره تابعیت، امور پناهندگان و مهاجرین خارجی تشکیل شود. مسئولین این ادارات، پس از دریافت و بررسی اولیه مدارک ارائه شده، درخواست را در کمیسیون ماده ۳ نظام‌نامه تابعیت مطرح می‌نمایند تا مورد رسیدگی بیشتر قرار گیرد.
اگر این کمیسیون با درخواست متقاضی موافقت کند، برای اطمینان بیشتر باید از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) استعلام صورت پذیرد. در صورت وصول تصدیق‌نامه مثبت از سوی پلیس، می‌توان پرونده را به مرحله بعدی ارسال نمود.
در این مرحله، پرونده متقاضی در هیئت دولت مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد. اعضای محترم هیئت پس از مطالعه کامل مدارک و سوابق فرد، در صورت موافقت با درخواست وی، اجازه می‌دهند تا متقاضی در آزمون قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شرکت نماید. پس از قبولی در این آزمون، فرد باید سوگند وفاداری به نظام و قانون اساسی را یاد کند.
پس از طی این مراحل پرپیچ‌وخم، متقاضی موظف است تا مدارک هویتی خارجی خود را تحویل وزارت امور خارجه دهد. این وزارتخانه پس از بررسی‌های لازم، سند تابعیت ایرانی را برای وی صادر می‌کند و او را به اداره ثبت احوال معرفی می‌کند تا روند صدور شناسنامه آغاز شود.
در این مرحله، متقاضی باید حضوری به ادارات ثبت احوال مراجعه کند. کارشناسان ثبت احوال، تک‌تک مدارک ارائه شده را بررسی می‌کنند تا از صحت و اصالت آنها اطمینان حاصل نمایند. همچنین از متقاضی درخواست اثر انگشتان می‌شود تا کلاسه منحصربه‌فردی برای وی تشکیل شود.
پس از طی تمامی این مراحل پیچیده و دشوار، در صورتی که هیچ مانع و ایرادی در پرونده وجود نداشته باشد، درخواست متقاضی تأیید نهایی شده و سند هویتی رسمی جمهوری اسلامی ایران برای وی تهیه می‌گردد. در نهایت شناسنامه ایرانی برای متقاضی صادر و در اختیارش قرار می‌گیرد.
صدور شناسنامه برای فرزندان متولد ایران طبق قانون جدید برای اتباع افغانی
در قانون جدید دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی، موضوع دریافت شناسنامه جمهوری اسلامی ایران برای اتباع خارجی که در خاک این سرزمین متولد شده‌اند، از مسائل مهم و حائز اهمیت است که باید با دقت و جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، براساس قوانین و مقررات جاری در کشور عزیزمان ایران، امکان صدور شناسنامه برای این دسته از اتباع نیز وجود دارد؛ اما لازم است شرایط و ضوابط خاصی رعایت گردد.
در واقع، کودکانی که در خاک ایران متولد شده‌اند و یکی از والدین آنها تبعه افغانی است، پس از رسیدن به سن 18 سالگی و احراز شرایط قانونی لازم، می‌توانند تقاضای کسب تابعیت ایرانی را داشته باشند. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که متقاضی باید یک به یک آنها را پشت سر بگذارد. از جمله لازم است تا کلیه مدارک هویتی و شناسایی لازم را تهیه و به مراجع ذیربط ارائه نماید.
پس از تکمیل پرونده و طی مراحل پیچیده و گاه طولانی رسیدگی، چنانچه مسئولین محترم به این نتیجه برسند که متقاضی دارای شرایط لازم برای کسب تابعیت ایرانی است، درخواست وی تأیید شده و تابعیت جمهوری اسلامی ایران به وی اعطا می‌گردد. در این مرحله، فرد از تمامی حقوق و امتیازات شهروندان ایرانی برخوردار شده و می‌تواند برای دریافت شناسنامه ایرانی نیز اقدام نماید.
البته لازم به ذکر است که هنگامی که مادر، تبعه ایرانی باشد، فرآیند اخذ تابعیت و شناسنامه برای فرزند او، تسهیلات بیشتری خواهد داشت. در چنین مواردی، مادر می‌تواند درخواست کسب تابعیت و صدور شناسنامه را برای فرزند زیر 18 سال خود مطرح نماید؛ مشروط بر آن‌که هیچ‌گونه مانع امنیتی از سوی مراجع ذیربط وجود نداشته باشد. در این صورت، فرزند می‌تواند بدون طی مراحل پیچیده اخذ تابعیت، از همان ابتدای تولد صاحب شناسنامه ایرانی شود.
کلیه متقاضیانی که خواستار دریافت تابعیت و شناسنامه ایرانی هستند، باید صبر و حوصله کافی را داشته باشند و فرآیند پیچیده و گاه طولانی آن را با دقت و پیگیری مستمر دنبال کنند. هر چند که این فرآیند می‌تواند زمان‌بر باشد، اما در نهایت، با احراز کلیه شرایط و ضوابط قانونی، امکان دریافت شناسنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران برای آنها فراهم خواهد شد.
قانون جدید برای اتباع افغانی غیرمجاز
مسئله اشتغال غیرمجاز اتباع خارجی در کشور، از جمله مشکلاتی است که همواره مورد توجه مقامات و دستگاه‌های مربوطه قرار داشته است. با توجه به پیامدهای منفی این پدیده بر اشتغال نیروی کار داخلی و همچنین مسائل امنیتی و اجتماعی، دولت جمهوری اسلامی ایران در قانون جدید برای اتباع افغانی، تصمیم به افزایش چشمگیر جریمه بکارگیری اتباع خارجی فاقد پروانه کار گرفته است.
بر اساس آخرین تصمیمات و مصوبات دولت، بر مبنای بند ج از ماده 11 قانون تنظیم بخشی از درآمدهای مالی دولت، کارفرمایانی که از نیروی کار خارجی غیرمجاز استفاده کنند یا آنان را در شغلی متفاوت از آنچه در پروانه کار تعیین شده است، به کار گیرند، به ازای هر روز اشتغال غیرقانونی این اتباع، باید معادل 5 برابر حداقل دستمزد روزانه را به عنوان جریمه پرداخت کنند.
با توجه به اینکه شورای عالی کار، حداقل دستمزد روزانه در سال 1403 خورشیدی را معادل 2،388،728 ریال تعیین کرده است، مبلغ جریمه برای هر روز بکارگیری غیرمجاز اتباع خارجی فاقد پروانه کار، به میزان 11،943،640 ریال خواهد بود. این رقم بسیار سنگین، در صورت تکرار تخلف از سوی کارفرمایان، دو برابر خواهد شد.
مقامات تاکید کرده‌اند که چنانچه کارفرمایان از پرداخت این جریمه سنگین خودداری کنند، طبق ماده 181 قانون کار، به مراجع قضایی معرفی خواهند شد تا با آنان برخورد قانونی صورت گیرد. این اقدام با هدف حمایت از نیروی کار داخلی و تامین امنیت شغلی آنان در مقابل اشتغال غیرقانونی اتباع بیگانه صورت گرفته است.
در استان سیستان و بلوچستان که از پرتراکم‌ترین مناطق از نظر حضور اتباع خارجی فاقد مجوز به شمار می‌رود، بازرسی‌های مستمر و گسترده‌ای برای شناسایی و برخورد با موارد اشتغال غیرمجاز این افراد انجام می‌شود. طی سال گذشته، بیش از 2200 مورد بازرسی از کارگاه‌ها و محل‌های اشتغال در این استان صورت گرفته است. آمار شناسایی شدگان نیز نسبت به سال قبل، افزایش 42 درصدی را نشان می‌دهد.
مسئولان امر معتقدند که افزایش چشمگیر جریمه بکارگیری اتباع خارجی فاقد پروانه کار در سال جاری، می‌تواند نقش بازدارنده‌ای برای کارفرمایان متخلف داشته باشد و از این طریق، زمینه اشتغال برای نیروی کار داخلی بیشتر فراهم گردد. به همین دلیل، بر کارفرمایان و دستگاه‌های اجرایی تاکید شده است تا از استخدام غیرقانونی اتباع خارجی جدا خودداری کنند.
طرح جمع آوری اتباع افغانی سال 1403!
همانطور که میدانید حضور اتباع افغان سال هاست که در کشور عزیز ایران حس می شود ، همین موضوع باعث برافروختگی برخی دولتمدران شده است.
به همین منظور اعلام شد که برای سازماندهی اتباع افغان می بایست روش های جدید را برای ایجاد اشتغال و اسکان و هزینه های مورد استفاده اتباع به کار گرفت و در اختیار مسئولان قرار گرفت تا آنها بتواند خدمات را به یک اندازه برای همه ارائه ئهند.
این در حالی است که استاندار تهران اعلام کرد اتباع افغانی غیر مجاز می بایست به سرعت کشور ایران را ترک کرده و اگر اینکار را نکنند از تمامی خدمات محروم می شوند و هزینه هایی که صرف حوزه های شهری و غیر شهری می شود در هر محلی که اتباع قراردارند به طور کل قطع خواهد شد. همچنین ایشان اعلام کرد اتباع افغانی در هر کجای دنیا نیز به دنیا آمده باشد تا زمانی که غیر مجاز باشند، طرد می شوند.
سخن غایی
در این مقاله، به بررسی قانون جدید دریافت شناسنامه برای اتباع افغانی و جزئیات آن پرداختیم. این قوانین جدید در سال 1403 در این زمینه، تلاشی است برای ایجاد تعادل میان حفظ منافع ملی، حقوق شهروندان ایرانی و در عین حال رعایت حقوق انسانی و شرعی نسبت به این اتباع. امید است با اجرای دقیق و عادلانه این قوانین، بتوان گامی مؤثر در جهت ساماندهی وضعیت اتباع افغانستانی برداشت؛ به گونه‌ای که هم حقوق نیروی کار داخلی در برابر اشتغال غیرمجاز حفظ شود و هم اتباع واجد شرایط بتوانند از حقوق اولیه انسانی و شهروندی برخوردار شوند. تشکر که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید، خواهشمند است در صورتی که این مقاله برای شما مفید واقع شده است به آن امتیاز دهید.
