کلاهبرداری اینترنتی به هر نوع فریب، تزویر یا عمل غیرقانونی که با استفاده از فضای دیجیتال یا اینترنت انجام می‌شود اطلاق می‌شود. افرادی که به کلاهبرداری اینترنتی مشغول هستند، از تکنیک‌ها و روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا اطلاعات شخصی، مالی یا حتی هویت افراد را بدست آورند یا به طور غیرقانونی از آنها بهره‌مند شوند. امروزه با توجه به اهمیت استفاده از اینترنت و گسترش سایت های جعلی با هدف فریب افراد و نصب نرم افزارهای مخرب، پرونده‌های زیادی حقوقی مربوط به شکایت از کلاهبرداری اینترنتی شکل گرفته زیرا برخی افراد به صورت غیر مجاز از حساب دیگران سو استفاده می‌کنند. در اینجا سعی داریم به بررسی کلاهبرداری اینترنتی پرداخته و چگونگی شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و مراجع مربوط به آن را برای شما توضیح دهیم.
کلاهبرداری اینترنتی
با فراهم شدن بستر فضای مجازی، نوع کلاهبرداری نیز تغییر کرده است و به افراد مختلف بدون مرزهای جغرافیایی و زمانی اجازه سرقت داده می‌شود. شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و پیگیری آن نیز با توجه به نوع کلاهبرداری زمان بر می‌باشد. کلاهبرداری اینترنتی یک فعالیت غیرقانونی است که افراد یا گروه‌ها از طریق فریب، فحاشی یا استفاده از تکنیک‌های متنوع، اطلاعات شخصی، مالی یا سایر منابع ارزشمند را از افراد بدست می‌آورند.
این اقدامات ممکن است شامل کلاهبرداری از طریق ایمیل، نصب نرم‌افزارهای مخرب، تقلب در تراکنش‌های آنلاین، کلاهبرداری از طریق شبکه‌های اجتماعی، حملات دزدی هویت و حساب های بانکی و حملات سایبری می باشند که در اکثر مواقع ردیابی این افراد سخت بوده و گاهی شکایت کردن از فرد کلاهبردار غیر ممکن است. برای جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی، مهم است که افراد هویت خود را حفاظت کنند، از وب‌سایت‌ها و ایمیل‌های مشکوک پرهیز کنند، نرم‌افزارهای امنیتی را به‌روزرسانی کنند، و هویت مالی خود را با دقت مدیریت کنند.
کلاهبرداری به معنای این است که یک فرد از طریق حیله و تقلب برای خودش منفعت و مالی را به دست آورد و از ابزارهای غیرقانونی استفاده کند. برای کلاهبرداری تنها نیاز به حضور در فضای حقیقی نیست، و با توجه به اینکه امروزه از اینترنت و فضای مجازی به وفور استفاده می‌شود، کلاهبرداری نیز در این زمینه افزایش پیدا کرده و در این فضا افراد بهتر می‌توانند هویت خود را مخفی نگه دارند. برای محافظت در برابر کلاهبرداری اینترنتی، مهم است که افراد آگاهی کافی در مورد راهبردها و تکنیک‌های مختلف کلاهبرداران داشته باشند و از راهکارهای امنیتی نظیر استفاده از رمزهای قوی، برنامه‌های آنتی‌ویروس، و احتیاط‌های لازم در ارتباطات آنلاین استفاده کنند.
کلاهبرداری اینترنتی، اغلب با استفاده از حیله و تقلب در فضای مجازی انجام می شود که در ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی نیز به این موضوع اشاره شده است،”هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توقف داده پیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود”.
به عنوان مثال فردی به عنوان واسطه کالایی رو از شخصی خریداری کرده و همزمان کالا را از طریق آگهی مشابه به شخص دیگری به فروش می رساند و اطلاعات کارت خریدار رو به فروشنده می دهد و پس از پرداخت، کالا رو خود دریافت کرده بدون اینکه نیازی به پرداخت وجه داشته باشد.
برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی بهتر است اطلاعاتی در مورد انواع کلاهبرداری اینترنتی داشته باشید.
کلاهبرداری اینترنتی به چند دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- استفاده از رمز پویا برای کلاهبرداری اینترنتی: برای پرداخت‌های آنلاین امروزه از رمز پویا استفاده می‌شود و از راه‌های کلاهبرداری اینترنتی می‌توان به فیشینگ و دزدی‌های اینترنتی به صورت تلفنی، پیامکی و آنلاین اشاره کرد. در واقع در شبکه‌های اجتماعی چنان چه از درگاه‌های پرداخت نامطمئن یا پرداخت اینترنتی استفاده شود و یا اینکه برای بررسی صحت یک پیام به یک لینک وارد شوند، امکان کلاهبرداری اینترنتی وجود دارد.
- اپلیکیشن‌های رژیم غذایی: امروزه یکی از مسائل بسیار با اهمیت برای مردم سلامتی و خوش اندامی می‌باشد، که باعث تحمیل هزینه‌هایی بر آنها شده است و مخاطبان زیادی را برنامه‌های رژیم غذایی جذب می‌کند، اما گاهی افراد سودجو به بهانه ارائه رژیم غذایی لاغری و تضمینی این برنامه‌ها را می‌سازند و پول زیادی را از کاربران دریافت می‌کنند، اما اجرای این دستورالعمل‌ها برای کاربران تغییری ایجاد نخواهد کرد، همچنین ممکن است برای نصب اپلیکیشن، به کاربران از طرف کلاهبرداران لینک ارسال شود که از طریق این لینک تمام اطلاعات کاربران به کلاهبرداران داده می‌شود.
- استفاده از شماره تماس‌های مختلف: با استفاده از شماره تماس‌های اینترنتی نیز کلاهبرداری اینترنتی اتفاق می‌افتد، در واقع در این روش با شماره تماس‌های اینترنتی، اطلاعات بانکی و اطلاعات شخصی افراد در چند دقیقه صحبت هک می‌شود، از طریق این تماس‌های اینترنتی به مردم وعده‌های دروغین داده می‌شود و آنها را به استفاده از خدماتی تشویق می‌کنند، که برای کلاهبرداری سارقان اینترنتی، این خدمات مسیرهایی برای کلاهبرداری است.
- استفاده از فیلترشکن‌ها: با توجه به ایجاد تحریم‌هایی علیه ایران، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهایی که برای ایرانیان مسدود می‌باشد، به همین دلیل کاربران از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند، اما گاهی همین فیلترشکن‌ها برای دزدی اینترنتی کلاهبرداران، ابزار اصلی به حساب می‌آید، در واقع برای هک کردن اطلاعات کاربران به تبلیغ فیلترشکن و تشویق آنها از این فیلترشکن‌ها می‌پردازند، که نصب این فیلترشکن‌ها باعث دزدی اینترنتی آنها خواهد شد.
- سایت های شرط بندی: سایت های شرط بندی و قمار یکی دیگر از مواردی می‌باشد که باعث جلب توجه افراد می‌شود، اما این موضوع گاهی برای افراد به اندازه‌ای سرگرم کننده می‌باشد که متوجه از دست دادن اموال خود نمی‌شوند، سایت‌های شرطبندی نیز با جلب توجه افراد به راحتی به اطلاعات بانکی آنها دستبرد می‌زنند. به عنوان یک هشدار کلی، توجه داشته باشید که بسیاری از سایت‌های شرط بندی با ایجاد علاقه در کاربران ممکن است تاکتیک‌های بازاریابی جذابی را برای جلب مخاطبانشان انجام دهند. این تاکتیک‌ها ممکن است شامل ارائه‌ی شانس‌های بزرگ برنده شدن، یا ایجاد حس اضطرار برای شرکت در بازی‌ها باشند.
- فروش بازی‌های آنلاین: یکی دیگر از مواردی که امروزه در میان نوجوانان و جوانان از محبوبیت بالایی برخوردار می‌باشد، فروش اکانت‌های بازی‌های کامپیوتری و موبایلی می‌باشد، در واقع کلاهبرداران از فرصت تحریم‌هایی علیه ایران استفاده می‌کنند و از این مسیر به درآمد هنگفتی می‌رسند، زیرا بسیاری از کودکان و نوجوانان در مورد مسائل امنیت، اطلاعات و آگاهی لازم را ندارند و طعمه مناسبی برای کلاهبردار می‌باشد، بازی‌های آنلاین اعتیاد آور بوده و افرادی که به این بازی‌ها علاقمند هستند پول زیادی را برای انجام این بازی‌ها پرداخت می‌کنند.
شکایت از کلاهبرداری اینترنتی پلیس فتا
پلیس فتا یا پلیس فضای مجازی یک نهاد امنیتی در فضای مجازی است که مسئول پیشگیری از جرایم مرتبط با اینترنت و فضای مجازی، تحقیق دربارهٔ جرایم اینترنتی و ارائه خدمات امنیتی در فضای مجازی می‌باشند. همچنین پیشگیری، تحقیق، و مبارزه با جرایم مرتبط با فضای مجازی و اینترنت را بر عهده دارد. پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، که مبارزه با کلاهبرداری اینترنتی وظیفه آن است و با ارائه جدیدترین روش‌ها به سرعت بخشیدن پیگیری شکایات کمک کرده و در راستای تامین امنیت فضای مجازی از به روزترین روش‌ها استفاده می‌کند، در واقع این مرجع مسئول حفظ امنیت فردی و عمومی در فضای مجازی می‌باشد و روش‌های مختلفی برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی در پلیس فتا وجود دارد، از این روش‌ها می‌توان به ثبت شکایت با شماره پلیس فتا آنلاین، شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و آنلاین و مراجعه حضوری به پلیس فتا و دادسرای جرایم رایانه‌ای را نام برد.
برای ثبت شکایت به صورت اینترنتی لازم است به وب سایت csirc.cyberpolice.ir مراجعه کنید و در هر ساعت از شبانه روز جرایم اینترنتی را گزارش داده و به ثبت شکایات خود بپردازید، برای انجام این کار ابتدا لازم است مراحل ثبت نام را طی کنید و یکی از گزینه‌های گفتگوی پلیس فتا آنلاین، ارتباط آفلاین، گزارش تخلف شبکه اجتماعی، گزارش تخلف نرم‌افزار بازی، گزارش تخلف وب سایت را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید.
پس از ورود به وب سایت پلیس فتا آنلاین و تکمیل مراحل ثبت نام به منظور شکایت از سایت‌های اینترنتی باید گزینه گزارش تخلف وب سایت انتخاب شود و در کوتاه‌ترین زمان ممکن پلیس فتا گزارش ارسالی شما را پیگیری خواهد کرد، همچنین برای شکایت اینترنتی باید وارد سامانه ثنا با آدرس adliran.ir شوید و بعد از طی کردن مراحل ثبت نام به دریافت نوبت بپردازید، که در صفحه نوبت دهی خدمات الکترونیکی قضایی ابتدا باید اطلاعات شما شامل نام استان و شهر محل سکونت و نوع شکایت وارد شود. نوبت دهی باعث مشخص شدن زمان مراجعه به خدمات قضایی خواهد شد و در زمان مشخص شما باید به خدمات قضایی به صورت حضوری مراجعه کرده و شکایت خود را با آنها در میان بگذارید.
به منظور شکایت از کلاهبرداری اینترنتی پرونده شما پس از ثبت شکایت به دادسرا ارجاع داده می‌شود و رای نهایی با بررسی پرونده شما در دادسرا صادر می‌شود، چنان چه شکایت شما از تخلفات سایبری می‌باشد، باید برای ثبت شکایت به سامانه فوریت‌های سایبری مراجعه کنید و به ثبت شکایت خود اقدام نمایید، و در نهایت باید به صورت حضوری به دادسرا برای پیگیری شکایت مراجعه شود.
برای ثبت شکایت در سامانه فوریت‌های سایبری پلیس فتا باید به آدرس ciberpolice.gov.ir مراجعه شود و اطلاعات خود را از قبیل شماره تلفن و کد ملی وارد کنید، با ثبت اطلاعات، به شماره تلفن شما یک کد امنیتی ارسال می‌شود، که یک حساب کاربری بعد از وارد کردن این کد امنیتی خواهید داشت، با ورود به سایت، گزینه مربوط به نوع شکایت خود را انتخاب کرده و به تکمیل شهر استان و محل سکونت و پست الکترونیکی و نوع شکایت خود بپردازید. مدارک لازم برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی با توجه به نوع شکایت متغیر است که باید این مدارک در بخش مشخص شده، اضافه شود که از طریق سایت پلیس فتا نیز این مراحل قابل انجام می‌باشد، که برای طی این مراحل نیز نیاز به حساب کاربری می‌باشد.
مدت زمان و هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
پلیس فتا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به شکایات رسیدگی می کنند و نهایت حداکثر تا دو هفته، موظف هستند که پرونده ثبت شده را بررسی نماید و اما باید نوع پرونده، مدارک و مستندات را برای تعیین زمان آن نیز در نظر داشته و ممکن است این زمان برای پرونده‌های مختلف متغیر باشد، اما هزینه مربوط به ثبت شکایت و پیگیری در پلیس فتا هزینه زیادی نیست و در پایان پرونده از متهم تمام هزینه دریافت خواهد شد.
کلام آخر
با توجه به اینکه امروزه در فضای مجازی تخلفات زیادی صورت می‌گیرد و مجرمان از این طریق از اطلاعات شخصی افراد سو استفاده کرده و به کسب منفعت می‌پردازند، از روش‌های مختلفی می‌توان به شکایت از کلاهبرداری اینترنتی پرداخت، که این روش‌ها به صورت حضوری و آنلاین صورت می‌گیرد، اما به منظور جلوگیری از کلاهبرداری در اینترنت بهتر است، به اشخاص ناشناس اطلاعات حساب بانکی خود را ارسال نکنید و این اطلاعات را مخفی نگه داشته، همچنین همیشه نرم‌افزارهای مورد استفاده خود را به روز نگه دارید، تا باعث محافظت از آسیب‌های امنیتی شود و همچنین در ایمیل‌ها یا پیام‌های خود بر روی لینک‌های ناشناخته کلیک نکنید و از منبع مورد نظر مطمئن شوید، همچنین برای حساب‌های آنلاین خود از رمزهای پیچیده استفاده کنید.
