ازدواج اجباری یا تحمیلی چیست و راه‌های مقابله با آن ⚖️✔︎

اصل بر این است که مرد و زن در زمان نکاح رضایت کامل به انجام این کار داشته باشند. این اصل هم شرعی و هم قانونی به شمار می‌رود؛ اما گاهی به دلیل برخی از آداب و رسوم غلط و موارد دیگر شاهد این هستیم که زن یا مرد را تحت فشار قرار می‌دهند تا به اجبار با دیگری ازدواج کند. گاهی اعضای خانواده یا سرپرست شخص سعی می‌کند با تهدید و ارعاب و یا با ارائه پیشنهادها و مشوق‌های چشمگیر دختر را مجبور به ازدواج اجباری یا تحمیلی کند. البته هرگز نباید ازدواج تحمیلی را با ازدواج‌های سنتی اشتباه بگیریم چرا که تفاوت‌های زیادی بین این دو وجود دارد. در این مقاله سعی داریم ابعاد مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم با ما همراه باشید.

ازدواج اجباری و تحمیلی چیست؟

در واقع می‌توان گفت ازدواج اجباری یا تحمیلی عبارت است از مجبور کردن دختر یا پسر برای نکاح که ممکن است بنا به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. گاهی پای تهدید و ارعاب در میان است و دختر را برای پذیرش ازدواج تحت فشار قرار می‌دهند و گاهی دیگر پای مشوق‌های چشمگیر به میان می‌آید. به هر حال ازدواج می‌بایست با رضایت هر دو طرف صورت بگیرد.

دقت داشته باشید که امروزه جامعه ما تا حدودی با ازدواج‌های اجباری دست و پنجه نرم می‌کند که می‌تواند معضلات بسیار جدی را به همراه داشته باشد. البته باید دقت داشته باشیم که چنین آسیب اجتماعی تنها مختص به ایران نیست بلکه تقریباً در بیشتر جوامع با آن روبرو هستیم. در واقع منظور از ازدواج اجباری گونه‌ای از ازدواج رسمی است که در آن اراده زوجین در نظر گرفته نشود.

بسیار دیده شده است که برای ازدواج‌های اجباری از فشارهای اطرافیان استفاده می‌شود و شاید بتوان گفت آداب و رسوم غلط یکی از اصلی‌ترین دلایل برای شکل‌گیری چنین ازدواج‌های تحمیلی و از روی اجبار می‌باشد. در واقع باید زندگی مشترک با عشق و محبت آغاز شود اما در ازدواج‌های اجباری شاهد این هستیم که نوعی از اکراه توسط یکی از زوجین به وجود می‌آید.

زن و مرد لازم است زندگی خود را با عشق شروع کنند اما ازدواج اجباری شرایطی را پدیدار می‌کند که زن و مرد نمی‌توانند با آرامش و علاقه از زندگی مشترک خود لذت ببرند و به رشد و تعالی برسند. این موضوع علاوه بر اینکه زندگی یکی از زوجین را تحت تاثیر قرار می‌دهد باعث می‌شود تا خانواده و حتی اجتماع نیز از جنبه‌های مختلف تحت تاثیر قرار بگیرد.

آثار منفی ازدواج اجباری یا تحمیلی می‌تواند بر روی جسم و روح زوجین تاثیرات منفی خاص خود را باقی بگذارد. در واقع هر یک از افراد پیش از شروع زندگی مشترک برای خود تصویری از آینده ترسیم می‌نماید در صورتی که ازدواج به صورت اجباری یا تحمیلی باشد شخص دیگر نمی‌تواند آرزوهای خود را برآورده کرده و زندگی شادی را برای فرزندان مهیا سازد.

انواع ازدواج اجباری و تحمیلی کدام است؟

در واقع می‌توان گفت ازدواج اجباری مستقیم یکی از مهم‌ترین انواع آن به شمار می‌رود که در آن پدر یا مادر و یا هر شخص دیگر به طور مستقیم ورود پیدا کرده و دختر را برای شکل‌گیری چنین ازدواجی مجبور می‌نماید. در چنین شرایطی معمولاً انگیزه‌های اقتصادی پای را به عرصه گذاشته و باعث شکل‌گیری چنین رفتارهایی از سوی والدین و یا سرپرست دختر یا پسر می‌گردد.

از سوی دیگر می‌توان گفت ازدواج اجباری غیر مستقیم نیز یکی دیگر از انواع این نوع از ازدواج‌های تحمیلی به شمار می‌رود. در چنین شرایطی پدر یا مادر به طور مستقیم ورود نمی‌کنند تا دختر را راضی به ازدواج نمایند بلکه این شرایط اجتماعی است که دختر را تحت فشار قرار می‌دهد تا ازدواج را به صورت اجباری پذیرفته و وارد زندگی مشترک غیر ایده آل شود.

باید به این نکته توجه داشته باشید که ازدواج اجباری یا تحمیلی به صورت غیر مستقیم در سال‌های اخیر رشد بسیار زیادی داشته است. باید اشاره داشته باشیم که فرهنگ سازی درست می‌تواند تا میزان زیادی جلوی چنین رفتارهای غلطی را از سوی اجتماع بگیرد و چنین آسیب‌هایی را به حداقل برساند تا دیگر شاهد زور یا اجبار یا تحمیل بر روی دختران و پسران برای ازدواج نباشیم.

علت ازدواج اجباری یا تحمیلی به شیوه مستقیم

باید دقت داشته باشید که در شیوه ازدواج اجباری مستقیم یکی از اعضای خانواده یا فرد دیگری دختر را به طور مستقیم مجبور می‌کند که ازدواج با شخصی را بپذیرد که در واقع تمایل به نکاح با او را ندارد. در این نوع از ازدواج‌ها عوامل مختلفی تاثیر دارند که از جمله مهمترین آنها می‌توان به عوامل اجتماعی و اقتصادی اشاره داشت که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.

عوامل فرهنگی و ازدواج اجباری یا تحمیلی

امروزه در سطح جوامع جایگاه خاصی برای زنان در نظر گرفته شده است حال آنکه در گذشته چنین نبود و زن نمی‌توانست به راحتی زندگی روزمره خود را به پیش ببرد و با محدودیت‌های بسیار زیادی همراه می‌شد؛ بنابراین امروز زنان تمایل دارند برای آینده خودشان و مسائل مختلف در زندگی روزمره تصمیمات مستقلانه گرفته و آنها را به پیش ببرند.

در واقع قربانیان ازدواج اجباری جز به آن دسته از افرادی هستند که عده‌ای به طور مستقیم و یا اینکه عده‌ای دیگر به صورت غیر مستقیم آنها را مجبور کردند تا به صورت مستقل لانه تصمیم نگیرند و بلکه تسلیم تصمیمات دیگران شوند. در واقع یکی از عواملی که باعث می‌شود که زنان تن به ازدواج اجباری بدهند دید نادرست به آنها در سطح جوامع می‌باشد.

هرگز نباید به زن نگاه ابزاری داشت و نباید او را کالا بپنداریم در پیش گرفتن چنین افکاری باعث می‌شود که اراده زن نادیده گرفته شود و او نتواند به صورت مستقل برای آینده خود و در خصوص مسائل مهمی مانند ازدواج تصمیم گیری نماید. در واقع نباید نظر دادن دختر در خصوص مسائلی مانند ازدواج به عنوان گردنکشی و سرپیچی از اوامر سرپرست و اولیا تلقی شود.

عوامل اقتصادی و ازدواج اجباری و تحمیلی

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند نقش موثری در ازدواج اجباری یا تحمیلی داشته باشد مسائل اقتصادی است. بسیاری از افراد گمان می‌کنند برای اینکه آرامش بیشتری داشته باشند لازم است پول بیشتری به دست آورده و در رفاه بالاتری زندگی کنند. این افراد گمان می‌کنند که اگر معیشت آنها تامین شود دیگر در مراحل زندگی خود هیچ گونه دغدغه و نگرانی نخواهند داشت.

البته خوب می‌دانیم که مسائل مالی به میزان زیادی بر روی رفاه زندگی تاثیر می‌گذارد اما این تمام کار نیست و باید عوامل دیگری نیز مهیا شود تا شخص در زندگی خود احساس آرامش کند. متاسفانه در برخی از ازدواج‌ها شاهد این هستیم که والدین و یا اشخاص تنها به مسائل مالی توجه می‌کنند و فرزند خود را تنها به آن دسته از افرادی برای ازدواج می‌دهند که دارای شرایط مالی بالایی باشند.

به زبان عامیانه چنین افرادی وقتی با خواستگار پولدار روبرو می‌شوند دیگر به خلقیات و رفتارهای او توجه ویژه‌ای ندارند و حتی دیده شده که دختر خود را مجبور می‌کنند که با چنین افرادی ازدواج کرده و خواسته‌های خود دختر را نادیده می‌گیرند. دقت داشته باشید که مسائل اقتصادی نیز می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در ازدواج اجباری به شمار آید.

عوامل روانشناختی در ازدواج اجباری یا تحمیلی

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند بر روی ازدواج اجباری و تحمیلی تاثیر مستقیم داشته باشد مسائل روانشناختی است. برخی از افراد گمان می‌کنند که زن تحت تاثیر شرایط عاطفی قرار می‌گیرد و نمی‌تواند در هیچ کدام از مراحل زندگی خود تصمیمات درستی را اتخاذ کند اغلب این افراد زن را موجودی ضعیف می‌دانند و حتی دیده شده که در زبان عامیان او را ضعیفه خطاب می‌نمایند.

برخی از افراد زن را ضعیف می‌دانند و می‌پندارند که او نمی‌تواند برای خود به صورت مستقل تصمیم‌گیری کند همین مسئله باعث شده تا این افراد درصدد برآیند تا تصمیمات خود را به زن تحمیل نموده و او را مجبور به پذیرش خواسته‌های خود کنند. همین دیدگاه غلط می‌تواند زن را در سطح جامعه با نوعی محدودیت روبرو کند و امکان زندگی همراه با آرامش را از او سلب نماید.

ساختار پدرسالارانه در ازدواج اجباری و تحمیلی

در واقع پدرسالاری یکی از آداب و رسوم کهن در کشور و جوامع ما و در بسیاری از جوامع به شمار می‌آید که در آن پدر خانواده حرف اول و آخر را در خصوص تمامی مسائل می‌زند. در برخی اوقات شاهد این هستیم که تصمیمات و سخنان پدر کاملاً عاقلانه است اما گاهی اوقات نیز تصمیماتی که پدر می‌گیرد از روی خود رای و کاملاً مخالف با منطق و صلاحدید سایر اعضای خانواده می‌باشد.

همین تصور غلط باعث می‌شود تا پدر یا سایر اعضای خانواده نظر خود را به دختر تحمیل نموده و هرگونه سرپیچی او را به منزله گستاخی و تربیت نادرست او قلمداد نمایند. شاید بتوان گفت اصلی‌ترین دلیل ازدواج‌های اجباری در جامعه ما رفتارهای پدرسالاران است که باعث می‌شود دختر مجبور به پذیرفتن شخصی به عنوان شریک زندگی خود شود که در واقع هیچ گونه علاقه‌ای به او ندارد.

عواقب ازدواج اجباری چیست؟

باید این نکته را در نظر بگیرید که ازدواج اجباری می‌تواند عواقب بسیار زیادی برای زوجین به همراه داشته باشد. عواقب ازدواج اجباری نه تنها شامل حال دختر یا پسر می‌شود بلکه حتی جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و خسارت‌های جبران ناپذیر را به آن وارد می‌کند. در ادامه این مطلب سعی داریم برخی از مهمترین این عواقب را مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم.

از جمله مهم‌ترین این عواقب می‌توان به جدا شدن عاطفی زن و شوهر از یکدیگر اشاره داشت. حتی در برخی از موارد شاهد این هستیم که زن و شوهر تصمیم به طلاق از یکدیگر می‌گیرند و این موضوع می‌تواند خسارت‌های روحی بسیار زیادی را برای آنها به دنبال داشته باشد از سوی دیگر می‌دانیم که بالا رفتن آمار طلاق می‌تواند بر روی جامعه نیز تاثیر گذاشته به آن خسارت‌های جبران ناپذیری را وارد کند.

یکی دیگری از این عواقب بالا رفتن آمار همسر کشی و به قتل رساندن شریک زندگی می‌باشد. گاهی نیز یکی از زوجین که به اجبار زندگی مشترک را پذیرفته است رویی به سمت الکل و یا مواد مخدر می‌آورد تا به این شکل تسکین یا سرگرمی برای خود برای فرار از ازدواج اجباری یا تحمیلی پیدا کند. علاوه بر موارد ذکر شده ممکن است زن یا مرد دچار بیماری‌های روانی مانند افسردگی شود.

از سوی دیگر گاهی ازدواج‌های از روی اجبار باعث خودکشی زوجین می‌شود. هر یک از زوجین با شروع زندگی مشترک به دنبال امنیت و آرامش می‌گردند اما اگر زندگی مشترک با اجبار و زور آغاز شده باشد دیگر آرامشی در کار نیست و زوجین نمی‌توانند از کنار هم بودن لذت ببرند. در چنین شرایطی است که زن و مرد از ادامه زندگی مشترک خود کاملاً احساس پوچی و سردرگمی می‌کنند.

هر یک از زوجین پیش از ازدواج برای خود برنامه‌ریزی دارد اما اگر ازدواج اجباری یا تحمیلی روی بدهد دیگر فرد هدفی در ذهن خود نخواهد داشت و از پیگیری آنها ناامید می‌گردد. بارها دیده شده است که بر اثر ازدواج‌های اجباری باورهای دینی و مذهبی شخص نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این موارد تنها بخشی از عواقب ازدواج تحمیلی به شمار می‌رود.

راه‌های مقابله با ازدواج اجباری یا تحمیلی

حال که با تمامی جوانب ازدواج اجباری و تحمیلی آشنا شدیم وقت آن رسیده است تا راه‌های مختلف برای جلوگیری از آن را نیز مورد بررسی قرار دهیم. دقت داشته باشید که اگر دختر یا پسر با حقوق قانونی خود به طور کامل آشنا شود می‌تواند به سادگی و به صورت مستقلانه تصمیم بگیرد و هرگونه اجبار و زور که خلاف مواد قانونی مختلف باشد را کنار بگذارد.

برای این کار لازم است کارگاه‌های آموزش حقوقی دایر شده و افراد مشاوره خانوادگی و حقوقی نیز دریافت نمایند. از سوی دیگر لازم است تلاش‌های زیادی در جهت افزایش آگاهی والدین انجام شود چرا که اگر والدین با حقوق قانونی فرزندان خود آشنا شوند از هرگونه زور و اجبار علیه آنها خودداری کرده و به آنها این حق را می‌دهند تا به صورت مستقلانه تصمیم گیری کرده و زندگی خود را شکل دهند.

از سوی دیگر نهادهای دولتی و قوای مقننه می‌تواند با تصویب قانون ازدواج اجباری جلوی بسیاری از این مسائل را بگیرند. اگر قانون درستی در این خصوص وجود داشته باشد باعث می‌شود تا دیگر هیچگونه زور یا اجباری در کار نبوده و دختر و پسر بتوانند با آن شخصی ازدواج کنند که به او علاقمند هستند و در این راه از والدین خود به بهترین شکل ممکن مشورت دریافت نمایند.

از سوی دیگر لازم است به صورت قانونی با آن دسته از سردفترانی که به صورت آگاهانه ازدواج‌های اجباری را ثبت می‌کنند نیز یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از ازدواج اجباری یا تحمیلی می‌باشد. از سوی دیگر می‌توان با بهبود وضعیت اقتصادی جامعه میزان تمایل خانواده‌ها و دختران برای ازدواج با افراد متمایل و پولدار را کاهش داد و از ازدواج‌های اجباری جلوگیری نمود.

قربانیان ازدواج اجباری و شرایط آنها

این موضوع درست است که اجبار کردن اطرافیان به ازدواج و یا اینکه تشویق‌های بیش از حد برای آن شخص را آزار می‌دهد اما باید در نظر داشته باشید که هر نوع اجباری از نوع ازدواج اجباری به شمار نمی‌رود. در واقع قربانیان ازدواج اجباری با تهدید و ارعاب از سوی اطرافیان خود روبرو می‌شوند و در نهایت مجبور هستند با شخصی زندگی کنند که به او هیچ علاقه‌ای ندارند.

شخصی که با اجبار و ارعاب زندگی مشترک را آغاز می‌کند به کلی از نظر روحی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و با انواع بیماری‌های روانی مواجه می‌شود چنین افرادی هرگز نمی‌توانند به خواسته‌های خود دست پیدا کرده و آنها را در خلال زندگی مشترک به ثمر برساند. از سوی دیگر گاهی شاهد این هستیم که ازدواج‌های اجباری و تحمیلی باعث خسارت‌های جسمی به افراد و اشخاص می‌شود.

فرزندان باید از این نکته اطلاع حاصل کنند که آینده‌شان را خودشان می‌بایست با تصمیمات مستقلانه و دریافت مشاوره حقوقی از والدین به پیش ببرند. پسر و دختر باید در مرحله‌ای از زندگی خود بدانند که مسئولیت پذیرش تمامی غم‌ها و شادی‌ها بر عهده آنها است و اطرافیان نمی‌توانند از میزان غم و اندوه آنها به طور کامل بکاهند. این مسئله بر روی رشد عقلی و اجتماعی آنها تاثیر دارد.

در واقع بهترین راه این است که پسر و دختر برای جلوگیری از قربانی شدن در مسیر ازدواج تحمیلی برای زندگی مشترکشان خودشان تصمیم‌گیری نمایند. آنها نباید اجازه دهند که والدین و یا اشخاص دیگر اموری را به آنها اجبار کنند. دقت داشته باشید که در قانون و شرع نیز رضایت پسر و دختر برای شکل‌گیری نکاح شرط شده است و بدون رضایت آنها نمی‌توان ازدواج را شکل داد.

در واقع شما برای جلوگیری از قربانی شدن در مسیر ازدواج اجباری یا تحمیلی می‌توانید مشاوره حقوقی دریافت کرده و به این شکل به کمک وکیل با حقوق قانونی خود آشنا شوید. از سوی دیگر روانشناسان متبحر نیز می‌توانند در این راه کمک‌های زیادی به شما داشته باشد. مهم این است که رفتار درستی با والدین خود داشته باشید تا از میزان اجبار و لجبازی آنها بکاهید.

چرا باید برای طلاق در ازدواج تحمیلی از وکیل استفاده کنید؟

همواره لازم است این نکته را مد نظر قرار دهید که ازدواج اجباری می‌تواند عواقب ناگواری را برای افراد به دنبال داشته باشد. بسیاری از افرادی که به صورت اجباری ازدواج کرده‌اند به دنبال راهکاری می‌گردند تا به صورت قانونی طلاق بگیرند و به زندگی مشترک ناخواسته خود پایان دهند. برای این کار نیاز است تا اطلاعات کاملی درباره قوانین و مقررات طلاق داشته باشید.

همواره آن دسته از وکلایی می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند که دانش حقوقی بالایی در اختیار داشته باشند و بتوانند با استفاده از دانش حقوقی خود مشاوره دقیقی را به موکل ارائه دهند. لازم است تمامی دغدغه‌های حقوقی خود را با وکلای متخصص در میان بگذارید تا آنها بتوانند شرایط موجود در پرونده شما را بررسی کرده و سپس راهکار مناسب را پیشنهاد دهند.

کلام آخر

امیدواریم از این مطلب حقوقی نهایت استفاده را کرده باشید. در این مطلب تلاش کردیم تا اطلاعات جامعی را در خصوص ازدواج اجباری یا تحمیلی به شما ارائه دهیم تا با استفاده از آنها بتوانیم با حقوق قانونی خود آشنا شده و تصمیمات درستی را اتخاذ نمایید. علاوه بر این اشاره کردیم که عوامل مختلفی می‌تواند عامل شکل‌گیری ازدواج اجباری برای بانوان و آقایان باشد. پس از آن این عوامل را به دقت مورد بررسی قرار دادیم و تشریح نمودیم. اکنون از شما می‌خواهیم که اگر نظر یا تجربه‌ای درباره مطالبی که در بالا ذکر شد دارید آن را با مخاطبان سایت از وکیل بپرس در میان بگذارید.