طلاق چیست؟ 💔 بررسی انواع طلاق در قانون ایران⚖️
طلاق، به عنوان یک راه قانونی و شرعی برای پایان دادن به زندگی مشترک، یکی از موضوعات مهم در عرصه روابط خانوادگی و حقوقی به شمار میرود. این فرآیند، که ممکن است به دلایل مختلفی از سوی یکی یا هر دو طرف خواسته شود. برخلاف فرآیند ازدواج که معمولاً با توافقات و مراسم خاصی همراه است، طلاق ممکن است تحت شرایط متعددی انجام گیرد و به همین دلیل به دقت بیشتری نیاز دارد.
در قوانین مدنی کشور، موادی وجود دارد که به موضوع طلاق و انواع آن میپردازد. این مواد قانونی، شرایط و دلایل مختلفی را در نظر میگیرند و برای هر یک از این موارد، نوع خاصی از طلاق تعریف شده است. در این مقاله سعی داریم شما را با پاسخ این پرسش آشنا کنیم که طلاق چیست؟ لطفا تا انتها ما را در سایت از وکیل بپرس همراهی کنید.
طلاق چیست؟
پیش از اینکه بخواهیم توضیح دهیم که طلاق چیست؟ باید معنای آن را از نظر لغوی مورد بررسی قرار دهیم. طلاق واژهای عربی است که معنای تحتاللفظی آن رهایی و باز کردن گره است. در اصطلاح، طلاق به معنای جدایی و پایان دادن به یک ازدواج تعریف میشود.
این فرایند به زمانی اطلاق میشود که زن و شوهر تصمیم میگیرند زندگی مشترک خود را متوقف کنند و به این ترتیب از یکدیگر جدا میشوند. لذا، پایان هر یک از زندگیهای مشترک متفاوت از دیگری است. برخی از زوجها به دلیل بروز اختلافات، تصمیم به جدایی میگیرند و به نظر میرسد که ادامه زندگی به طور مسالمتآمیز ممکن نیست.
مهم است که توجه داشته باشیم طلاق نباید به عنوان راهحل اول در نظر گرفته شود. در مواجهه با درگیریها و چالشها، طرفین باید کوششی مضاعف برای یافتن راهکارهای دیگر انجام دهند و در کنار یکدیگر به زندگی باارزش خود ادامه دهند.
در این راستا، بهرهگیری از مشاوران و متخصصان میتواند مؤثر باشد. با این حال، در صورتی که امکان ادامه مسیر مشترک وجود نداشته باشد، جدایی اجتنابناپذیر خواهد بود. این جدایی ممکن است به واسطه تصمیم زن یا مرد باشد و حتی در برخی موارد ممکن است به شکل توافقی و مسالمتآمیز صورت گیرد.
علاوه بر این، باید به این نکته توجه شود که اقدام به طلاق مستلزم طی مراحل قانونی و شرعی خاصی است. اتمام یک زندگی مشترک به سادگی امکانپذیر نیست و در ایران این مراحل ممکن است کمی پیچیدهتر و دشوارتر باشند. همچنین، قوانین طلاق برای افراد غیر مسلمان و غیر شیعه مقیم ایران دارای تفاوتهایی است که نیاز به بررسی و توجه ویژه دارد. به همین دلیل، آگاهی از این قوانین و مراحل میتواند به زوجها در اتخاذ تصمیمی آگاهانه کمک کند.
انواع طلاق در ایران
در پاسخ به این سوال که طلاق چیست؟ اشاره داشتیم که طلاق یک روند قانونی برای پایان دادن به زندگی مشترک از سوی زن و مردی است که دیگر تمایلی به زندگی در کنار یکدیگر نداشته و به دنبال راهی برای ترک آن می گردند، طلاق به عنوان یک پدیده اجتماعی و حقوقی انواع متفاوتی دارد که بر اساس معیارهای مختلف قابل تقسیمبندی است که از جمله این معیارها میتوان به حق رجوع و فرد درخواستکننده اشاره کرد
به بیان ساده هنگامی که دو نفر تصمیم به جدایی میگیرند، ممکن است هر دو طرف به این نتیجه رسیده باشند و یا یکی از آنها خواهان جدایی باشد و دیگری مخالف که این مسأله خود مبنای مهمی برای دستهبندی انواع طلاق محسوب میشود و ما میتوانیم به دو دسته عمده طلاق رجعی و طلاق بائن اشاره کنیم.
طلاق توافقی
همانطور که در قسمت طلاق چیست اشاره شد، طلاق توافقی، موضوعی است که بسیاری از زوجهای ایرانی با آن روبهرو هستند. با این حال، باید بهوضوح بیان کرد که از دیدگاه قانونی، اصطلاحی به نام طلاق توافقی وجود ندارد.
با این حال، بهعلت فرآیند طولانی و دشوار طلاق در سیستم حقوقی، زوجین ممکن است از پیش به توافقاتی دست یابند و سپس درخواست طلاق کنند. این توافقات بهمنظور تسهیل فرآیند جدایی و رسیدن به یک نتیجه مطلوب برای هر دو طرف انجام میپذیرد.
در بسیاری از موارد، هر دو طرف، یعنی زن و مرد، تمایل به جدایی دارند و به همین خاطر برای تسهیل امور، بهویژه در زمینههای مالی و حضانت اطفال، به توافقاتی دست میزنند.
مشاوره با وکیل و مددکار اجتماعی در این زمینه میتواند به آنها کمک کند تا در خصوص مسائلی همچون مهریه، نفقه، حق حضانت و تقسیم داراییهای مشترک خود تصمیمگیری کنند. در این شرایط، دادگاه میتواند فرآیند جدایی را بهسرعت نهایی کند.
طبق قوانین ایران، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی بر عهده مادر است و پس از آن، پدر مسئولیت مراقبت از آنها را بر عهده میگیرد. همچنین، ممکن است این ترتیبات به توافق طرفین تغییر یابد و با توافق پدر و مادر پیش برود. در وضعیتهای مختلف، معمولاً زن با گذشت از بخشی از حقوق خود، تمایل به حفظ حضانت فرزندان دارد.
درصورتیکه زن قادر به نگهداری از فرزندان نباشد، این وظیفه به مرد واگذار میشود و در مواقعی که مرد نیز از عهده آن برنیاید، نهادهای حمایتی مانند بهزیستی برای حفاظت از حقوق کودکان وارد عمل میشوند.
طلاق رجعی
طلاق رجعی به مرد اجازه میدهد که در مدت زمان عده به زن بازگردد، عده به مدت سه ماه و ده روز پس از طلاق اشاره دارد و در این زمان، مرد میتواند هر زمان که بخواهد به همسرش رجوع کند. در این شرایط، زن موظف است که وظایف زناشویی خود را به جای آورد و نمیتواند از بازگشت مرد خودداری کند.
برای ازسرگیری زندگی مشترک، نیازی به خواندن مجدد خطبهی عقد نیست و ارتباط زناشویی آنها دوباره از سر گرفته میشود. در طول دوران عده، زن نمیتواند با مرد دیگری ازدواج کند و باید تا پایان این مدت صبر نماید در صورتی که مرد تصمیم به بازگشت بگیرد، لازم است که این تصمیم به صورت سریع به دادگاه اطلاع داده شود؛ در غیر این صورت، ممکن است او ملزم به پرداخت جریمهای شود.
در این مدت، مرد باید تمامی نفقه و حقوق زناشویی زن را تأمین کند و عاری از هر گونه برخورد نامناسب با او باشد. به طور کلی، در دوران عده طلاق، شرایط خاصی برای هر دو طرف برقرار است:
- مرد موظف به پرداخت نفقه است.
- در صورت فوت هر یک از طرفین، مشمول ارث از یکدیگر خواهند بود.
- زن نمیتواند در این دوران با مرد دیگری ارتباط جنسی داشته باشد.
طلاق بائن
طلاق بائن نوعی از جدایی است که بر اساس شرایط خاصی تشکیل میشود و ویژگیهای منحصر به فردی دارد. این نوع طلاق به مرد اجازه نمیدهد که به همسر خود بازگردد، به این معنا که همسر طلاق گرفته دیگر در زمره همسران او محسوب نمیشود. به همین دلیل، اگر مرد بخواهد دوباره به زن بازگردد، باید به طور کامل ازدواج جدیدی را آغاز کرده و خطبه عقد را از نو خوانده و مهریه جدیدی نیز تعیین کند.
طلاق بائن در چهار حالت مشخص رخ میدهد. نخست، در صورتی که زن و مرد سه بار طلاق گرفته و مرد در هر بار رجوع کرده باشد، طلاق آخر به عنوان طلاق بائن به شمار میرود. در این حالت، دیگر مرد نمیتواند به زن بازگردد و جدایی دائمی برقرار میشود.
دوم، اگر مرد یک زن یائسه را طلاق دهد، این نوع طلاق نیز بائن محسوب میشود. سومی، شرایطی است که در آن زن به قدری از مرد بدش بیاید که به عنوان منزجر شدن از او، مالی را به او ببخشد. این حالت اغلب با عبارتهای مشهور نظیر «مهرم حلال و جانم آزاد» معرفی میشود و به طلاق به اصطلاح خلع نیز معروف است.
سرانجام، در صورتی که طلاق قبل از برقراری آمیزش جنسی انجام گیرد، آن نیز بائن به حساب میآید. در این شرایط، روابط زن و مرد به طور کامل قطع شده و هیچگونه حق و حقوقی از قبیل مهریه یا نفقه برای زن باقی نمیماند. بنابراین، طلاق بائن با ویژگیهای خاص خود نظیر عدم امکان رجوع و تغییر در شرایط قبلی، راهی برای جدایی دائمی به شمار میرود که نیازمند توجه و دقت قانونی است.
طلاق طبق فرد درخواست کننده( مرد و زن)
یکی از مهمترین تقسیمبندیها در خصوص طلاق، تابعیت آن به فرد درخواستکننده است. به طور کلی، وضعیت طلاق به دو حالت عمده تقسیم میشود: زمانی که مرد خواهان جدایی است و وقتی که زن درخواست طلاق میدهد. این قسمت از مقاله طلاق چیست؟، به بررسی مختصر، مزایا و مشکلات هر یک از این دو حالت میپردازد.
در نخستین حالت، چنانچه مرد خواهان جدایی باشد، براساس مادهی 1133 قانون مدنی، وی این توانایی را دارد که در هر زمان که اراده کند، همسر خود را طلاق دهد. این مقرره به عنوان یک مزیت برای مردان تلقی میشود و به آنان این امکان را میدهد که بدون نیاز به دلایل خاص، تصمیم به جدایی بگیرند.
با این حال، در راستای جلوگیری از بیعدالتی و هرج و مرج، قانونگذار الزامی نموده است که مرد دلایل معقولی برای طلاق ارائه دهد. همچنین، با توجه به حقوق و امتیازات مالی زن، مرد موظف است حق و حقوق همسر خود را در زمان طلاق پرداخت کند. این قوانین به نوعی تلاش میکنند که امنیت مالی و اجتماعی زن را تضمین نمایند.
در مقابل، زمانی که زن خواهان طلاق باشد، فرآیند جدایی به مراتب پیچیدهتر و سختتر میشود. طبق عرف اجتماعی و قوانین موجود، حق طلاق عمدتاً مختص به مردان است. به همین دلیل، زن باید دلایل قانعکنندهتری برای درخواست طلاق ارائه دهد. در اینجا، مادهی 1146 قانون مدنی به کار میآید که به زنان اجاره میدهد تا با استفاده از طلاق خلع، در قبال مالی معین، درخواست جدایی نمایند. بدین ترتیب، در شرایطی که مرد تمایل به جدایی نداشته باشد، زن باید مستدل و مستند دلایل قوی خود را به دادگاه ارائه کند.
از جمله دلایل معتبر برای درخواست طلاق از سوی زنان میتوان به مواردی چون مجازاتهای سنگین برای مرد، خیانت، اعتیاد، بیماریهای صعبالعلاج و عدم پرداخت نفقه اشاره کرد. همچنین، رفتار ناپسند، عدم کفايت در رابطه زناشویی و مشکلات در ایجاد شرایط زندگی مناسب نیز میتواند به عنوان دلایل قانونی مطرح شود. در این راستا، باید توجه داشت که زنان برای دستیابی به جدایی باید با چالشهای قابل توجهی روبرو شوند و این خود میتواند به افزایش فشارهای روحی و روانی منجر شود.
نتیجهگیری اینکه، تقسیمبندی طلاق بر اساس فرد درخواستکننده نشاندهندهی نهادهای حقوقی و اجتماعی حاکم بر جامعه است. در حالی که مردان از آزادی بیشتری در این زمینه برخوردارند، زنان برای دسترسی به حق طلاق با موانع بیشتری مواجه هستند. این وضعیت نیازمند بازنگری در قوانین و ایجاد سازوکارهایی بهتر است که حقوق و امنیت هر دو طرف را تامین کند و از بروز تبعیضهای غیرقانونی جلوگیری نماید.
طلاق غیابی
طلاق غیابی یکی از مفاهیم حقوقی است که در موارد خاصی از خدمات حقوقی به زنان ارائه میشود. این نوع طلاق زمانی ممکن است که مکان شوهر مشخص نباشد و زن بخواهد فرآیند طلاق را دنبال کند. در این راستا، مراحل قانونی خاصی باید طی شود.
در نخستین گام، زن ملزم است که محل حضور شوهر را به دادگاه اعلام کند و درخواست طلاق خود را به ثبت برساند. پس از ثبت این درخواست، دادگاه موظف است که احضاریهای برای شوهر ارسال کند و به او فرصتی بدهد تا برای بیان دفاعیات خود در جلسه دادگاه حاضر شود.
چنانچه شوهر در موعد مقرر به دادگاه نیاید، دادگاه به ناچار اقدام به نشر عکس و نام او در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار مینماید. این اقدام به منظور اطلاعرسانی و جلب توجه عمومی صورت میگیرد؛ به گونهای که اگر کسی از محل زندگی یا وضعیت شوهر اطلاعی داشته باشد، بتواند به دادگاه آگاهی دهد.
در صورتی که پس از ادامه پیگیریها، شوهر همچنان پیدا نشود یا در جلسه دادگاه حاضر نگردد، صیغهی طلاق بهصورت غیابی جاری خواهد شد. این فرآیند حقوقی بهمنظور حمایت از حقوق زنان و تسهیل جدایی در شرایط دشوار طراحی شده است. بهطور کلی، طلاق غیابی به عنوان یک ابزار قانون برای زنان در مواقعی که شوهر در دسترس نیست، میتواند نقش کلیدی در تأمین حقوق آنها ایفا کند.
سخن غایی
از شما مخاطبان عزیز بابت همراهی با سایت از وکیل بپرس تشکر و قدردانی می کنیم، در این مقاله به بررسی طلاق چیست؟ پرداختیم تا با اطلاعات کامل در این خصوص بتوانید مشکلات حقوقی خود را برطرف کرده و با مشورت وکیل با تجربه و ماهر در زمینه طلاق بتوانید از حق و حقوق خود دفاع کنید. امیدواریم خواندن این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت رضایت از مقاله با دادن ستاره به مقاله مارا خرسند می کنید.